درمان زنان از دل برگ و ریشه؛ هنر زن هراتی که با طب سنتی زندگی می‌بخشد
گزارش‌گر: الیا حیدری | ویراستار: حدیث حبیب‌یار
در حالی‌که آموزش دختران در انستیتوت‌های پزشکی از سوی طالبان ممنوع شده است، زنی در هرات با راه‌اندازی کارگاه تولید داروهای گیاهی و آموزش طب سنتی زیر نام «الهام افغان»، توانسته برای ۵۵۵ زن زمینه‌ی آموزش این هنر را فراهم کند و فرصتی تازه‌ای برای رشد و توان‌مندسازی آنان ایجاد کرده است.
شکریه احمدی، مسوول این کارگاه بیش از ۲۶ سال است که در عرصه‌ی گیاه‌درمانی و تولید محصولات طبیعی فعالیت دارد. او میگوید در هفت سال اخیر بیش‌تر بر آموزش گیاه‌شناسی، گیاه‌درمانی و بسته‌بندی آن به زنان و دختران در ایران و افغانستان مشغول است.
شکریه سال‌ها از سردرد شدید رنج میبرد و هیچ درمانی برایش مؤثر نبود. این تجربه او را به گیاه‌درمانی کشاند و سبب شد مسیر زندگی و حرفه‌اش تغییر کند. او درباره‌ی انگیزه‌اش میگوید: «ده سال از سردرد رنج می‌بردم و هیچ درمانی جواب نمی‌داد، تا این‌که با گیاه‌درمانی و صرف هزینه‌ای اندک، سلامتی‌ام را باز‌یافتم. این تجربه زندگی‌ام را تغییر داد و مرا به تحقیق و فعالیت در این مسیر کشاند».
او مدت پنج سال است که به بیماران دوا تجویز می‌کند و آن را «نتیجه‌بخش» خوانده است. شکریه هم‌چنان تاکنون بیش از ۵۵۵ زن را آموزش داده و بیش از ۲۰ زن و ۱۰ مرد در بخش‌های تولید، آموزش و بسته‌بندی در مرکز او مشغول فعالیت هستند. او در این‌باره میگوید: «هر چند روز یک‌بار سمینارهایی درباره‌ی ساخت ادویه، شناخت گیاهان و روش‌های درمانی برگزار می‌کنیم تا ظرفیت کارمندان در این زمینه افزایش یابد».
مرکز «الهام افغان» در ولسوالی‌های پشت‌زرغون، چشت شریف اوبه و هم‌چنان کابل نیز فعالیت دارد و همه بیماران پس از ثبت‌نام، از شروع درمان تا بهبود کامل تحت مراقبت تیم درمانی قرار می‌گیرند. شکریه میگوید که یکی از موفق‌ترین بیماران این مرکز، خانمی به‌نام «حسامه» است که ۱۷ سال از التهاب پوستی شدید رنج میبرد و پیش از مراجعه، بیش از پنج لک افغانی برای درمان هزینه کرده بود. پس از شش ماه درمان با داروهای گیاهی در این مرکز و مصرف تنها شش هزار افغانی، کاملاً بهبود یافته است.
به گفته‌ی این کارآفرین، گیاهان دارویی این مرکز توسط نمایندگان آموزش‌دیده از ولسوالی‌های اوبه، پشت‌زرغون و چشت‌شریف جمع‌آوری می‌شوند و پس‌از چند مرحله پروسس، آماده مصرف می‌شوند. او افزوده که در حال حاضر بیش از ۱۰۰ نوع دارو شامل قرص، کپسول، عرقیات و روغنیات تولید می‌شود که برای بسیاری از بیماری‌ها مؤثر است.
شکریه احمدی، باورمند است که گیاه‌درمانی پُلی میان دانش بومی و طب مدرن است. او میگوید این روش نه تنها بیماران را با هزینه‌ی کم درمان می‌کند؛ بلکه زمینه‌ی اشتغال و توان‌مندسازی صدها زن را نیز فراهم ساخته است.
حنانه طاهری، یکی از هنرجویان مرکز گیاه‌درمانی «الهام افغان»، پس از ممنوعیت آموزش به‌خاطر رهایی از بی‌کاری و خانه‌نشینی به این هنر روی آورده است. او میگوید که در مدت کوتاهی گیاهان دارویی را شناخته و اکنون طرز تهیه‌ی چند نوع ادویه مفید را آموخته است.
به گفته‌ی طاهری، این مهارت‌ها به او کمک کرده است تا خانواده‌اش را از هزینه‌های سنگین درمان نجات دهد و به خودکفایی برسد. او میگوید که از تجربه‌های بانو احمدی چیزهای زیادی یاد گرفته و امیدوار است روزی مانند او در این عرصه فعالیت‌های بیش‌تری داشته باشد.
هم‌چنان ریحانه رحیمی، یکی از بیماران این مرکز از ایجاد آن استقبال کرده و میگوید که نخستین بار برای درمان خواهرش به این مرکز مراجعه کرده و پس از دیدن نتیجه‌ی مثبت، خودش نیز به یکی از مراجعه‌کنندگان همیشگی بدل شده است. او پیش از این شش تا هفت ماه داروهای اعصاب مصرف کرده بود؛ اما نتیجه‌ای نگرفت و هزینه‌ی زیادی پرداخت کرد. پس از مراجعه به بانو احمدی، تنها در چهل روز و با یک بسته‌ی دارو بهبود یافته است.
به گفته‌ی رحیمی، هر بیمار در این مرکز به‌صورت تخصصی معاینه می‌شود و دارو مطابق وضعیت او تجویز می‌گردد. وی می‌افزاید: «کارمندان خوش‌برخورد، فضای آرام و کیفیت بالای خدمات سبب شده است بیماران با اطمینان و آرامش خاطر به این مرکز مراجعه کنند».
در همین حال عبدالوحید فطرت، یکی از پژوهش‌گران گیاهان دارویی میگوید که گیاه‌درمانی زمانی مؤثر است که بر پایه‌ی شواهد علمی و با رعایت دوز، نوع گیاه و وضعیت بیمار انجام شود. او هشدار می‌دهد که طبیعی بودن به معنای بی‌ضرر بودن نیست و برخی گیاهان مانند خرزهرک، افدرا، قارچ‌های سمی و رسین در صورت مصرف نادرست می‌توانند مشکلات جدی یا مرگ ایجاد کنند. «طبیعی بودن به معنای بی‌ضرر بودن نیست».
آقای فطرت اضافه می‌کند که استفاده خودسرانه و ناآگاهانه از گیاهان می‌تواند خطرناک و حتی مرگ‌آور باشد. بیمارانی که خودسرانه دواهای گیاهی مصرف می‌کنند، ممکن است دچار مسمومیت‌های کبدی، کلیوی و قلبی شوند و در صورت مصرف هم‌زمان با داروهای شیمیایی، تداخل دارویی خطرناک ایجاد شود.
