از آموزش تا رفتوآمد؛ قانون «امر به معروف» چگونه زندگی زنان را هدف گرفته است؟
آی‌نور سعیدپور
دفتر نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما)، اعلام کرده که قانون «امر به معروف و نهی از منکر» طالبان، محدودیت‌های شدید و فزاینده‌ای را بر زنان و دختران در سراسر این کشور افزایش داده است.
یوناما روز (پنج‌شنبه، ۲۱ حمل) با نشر گزارشی گفته که تاثیرها و پیامدهای این قانون را در جریان شش ماه گذتشه در بخش‌های کسب‌وکار، بهداشت، آموزش و رسانه مستندسازی کرده است.
در این گزارش آمده که مقام‌های طالبان در مقایسه با فرمان‌های پیشین شان، تلاش‌های «نظامندتر و ثابت‌تری» را برای اجرایی‌کردن قانون «امر به معروف و نهی از منکر» در سراسر این کشور روی دست گرفته‌اند. این اقدام‌ها، شامل ایجاد کمیته در ۲۸ ولایت برای اجرایی‌کردن و نظارت بر آن و هم‌چنان فرستادن سه هزار و ۳۰۰ «محتسب با صلاحیت» برای تنفیذ این قانون در سراسر افغانستان است.
تاثیر قانون «امر به‌معروف» بر آموزش دختران
در گزارش یوناما آمده است که اجرایی‌کردن این قانون محدودیت‌های آموزشی از پیش تعیین‌شده را تشدید کرده است. در برخی از ولایت‌ها محتسبان امر به معروف و نهی از منکر این گروه به گونه‌ی «سلیقه‌ای و خودسرانه» این قانون را تطبیق کرده است.
کارکنان وزارت امر به معروف به گونه‌ی دوام‌دار از مکان‌های آموزشی بازدید کرده و به مسوولان آنان توصیه‌های را در این زمینه کرده است. به گونه‌ی مثال، دخترانی که هنوز در صنف‌های پایین‌تر از صنف ششم قرار دارند و ظاهر بزرگ‌تر دارند به آنان توصیه‌هایی را کرده و به آموزگاران نیز دستور داده که ظاهر شان را مطابق به دستور آنان آراسته کنند.
در ۲۳ مارچ ۲۰۲۲ طالبان، آموزش بالاتر از صنف ششم را به تعلیق درآورد. در ۲۰ دسامبر ۲۰۲۲، وزارت تحصیالت عالی این گروه آموزش دختران در دانش‌گاه‌های دولتی و خصوصی را نیز ممنوع اعلام کرد و سرانجام وزارت صحت عامهی طالبان در ۲ دسامبر ۲۰۲۴ تحصیلات عالی و نیمه‌عالی دختران را در موسسه‌های پزشکی ممنوع کرد.
دفتر نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان، مستند کرده است که قانون «امر به معروف و نهی از منکر» پیامدهای گسترده و چند بعدی بر زندگی زنان و دختران گذاشته و محدودیت‌های از پیش تعیین‌شده را تشدید کرده است. بربنیاد این مستند، پس از این قانون دست‌رسی زنان و دختران به خدمات بهداشتی، آموزشی و عمومی محدودتر شده است.
شماری از زنان و دختران به یوناما گفته اند که پس از اجرایی‌شدن این قانون نمی‌توانند بدون داشتن همراه مرد (محرم شرعی) به محل‌های کار شان بروند. محتسبان امر به معروف این گروه که در تمامی ولایت‌ها حضور دارند در بسیاری از موردها، در فاصلههای کم‌تر از حد تعیین‌شده -۷۸ کیلومتر- مانع سفر زنان بدون محرم شده اند.
در سوی دیگر، تطبیق این قانون سبب ایجاد ترس و ارعاب بر زندگی زنان و دختران شده است. زنان و دختران به یوناما گفته است که در بسیاری از موردها، اجرایی شدن ماده‌های قانون «امر به معروف و نهی از منکر» طالبان بر عهده‌ی بزرگان محلی، عالمان دینی و مردان خانواده واگذار شده که این وضعیت، آنان را بیش‌تر محدود کرده است.
در شش ماه گذشته که طالبان بر اجرایی کردن این قانون تلاش کرده، آزادی حرکت زنان بیش از هر زمان دیگر محدوده شده است. طوری که زنان به یوناما گزارش داده که رانندگان از انتقال آنان نیز خودداری کرده است.
در گزارش آمده که رانندگان به دستور محتسبان «امر به معروف و نهی از منکر» طالبان، زنان بدون محرم را از یک مکان به مکان دیگر انتقال نمی‌دهد. این مورد سبب شده که حتا زنانی که در بخش صحی کار می‌کنند از حضور در مکان‌های کاری شان محروم شوند.
دفتر نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان هم‌چنان افزوده که طالبان در اول سپتامبر سال ۲۰۲۴ میلادی با صدور مکتوبی، به کارکنان زن شفاخانه‌های دولتی در قندهار دستور دادند که بدون محرم رفتوآمد نکنند.
وزارت عدلیه‌ی طالبان (۳۱ اسد)، اعلام کرد که قانون «امر به معروف و نهی از منکر»، در یک مقدمه، چهار فصل و ۳۵ ماده توشیح و در جریده‌ی رسمی به نشر رسیده است.
ماده سیزدهم این قانون که داری هشت بند است به «احکام مربوط به حجاب» زنان پرداخته شده است.
