«نمایش‌گاه نگارینا در هرات»؛ آیینه‌ای از هنر و تاب‌آوری دختران در حاکمیت طالبان
گزارش‌گر: پریسا حسینی | ویراستار: حدیث حبیب‌یار
یک نمایش‌گاه سه‌روزه تحت عنوان «نگارینا»، با حضور ده‌ها هنرمند دختر در یکی از رستوران‌های شهر هرات گشایش یافته است. در این نمایش‌گاه بیش از ۶۰ اثر نقاشی در سبک‌های تاریخی، مدرن، برجسته، مینیاتور، خوش‌نویسی، رنگ‌روغن و چسب‌کاری به نمایش گذاشته شده است. برگزارکنندگان هدف از راه‌اندازی این برنامه را ترویج فرهنگ هنری در میان دختران و ایجاد فرصتی برای معرفی استعدادهای آنان عنوان کرده‌اند.
صبنا امیری، مسوول این نمایش‌گاه و مدیر یکی از آموزش‌گاه‌های هنری در هرات، می‌گوید که «نگارینا»، تلاشی برای زنده نگه‌داشتن هنر در میان نسل جوان است. به گفته‌ی او این نمایش‌گاه فرصتی فراهم می‌کند تا دختران بتوانند استعدادهای‌شان را در برابر دید عموم قرار دهند و اعتمادبه‌نفس بیش‌تری پیدا کنند. او می‌گوید: «مردم می‌توانند بیایند و از نزدیک استعدادهای نسل جوان را ببینند و فرصتی فراهم شده که نه‌تنها از دیدن نقاشی‌ها لذت ببرند؛ بلکه به هنرمندان جوان نیز انگیزه دهند.»
خانم امیری می‌افزاید که در حال حاضر بیش از ۵۰ دختر در آموزش‌گاه او سرگرم آموزش نقاشی‌اند و با وجود محدودیت‌ها، علاقه‌مندی دختران به هنر روز‌به‌روز بیش‌تر می‌شود. او باور دارد که حمایت از زنان هنرمند می‌تواند زمینه‌ای برای رشد فرهنگی و حتی اقتصادی آنان فراهم کند. او گفته است: «اگر نهادهای داخلی و خارجی از این دختران حمایت کنند، ما می‌توانیم نمایش‌گاه‌های بیش‌تری برگزار کنیم تا هنرمندان از راه فروش آثارشان منبع درآمدی برای خود پیدا کنند.»
به گفته‌ی او بسیاری از خانواده‌ها اکنون فرزندان دخترشان را تشویق می‌کنند تا در صنف‌های نقاشی شرکت کنند؛ زیرا هنر به آنان احساس آرامش و هدف می‌دهد.
خانم امیری از کم‌بودن امکانات و هزینه‌ی بالای لوازم نقاشی به‌عنوان یکی از چالش‌های جدی یاد می‌کند و می‌گوید که برای دوام این‌گونه فعالیت‌ها، پشتیبانی مالی نهادهای فرهنگی ضروری است. او تأکید کرده است: «اگر حمایت نهادهای فرهنگی و بین‌المللی وجود داشته باشد، دختران می‌توانند به کارشان ادامه دهند و در آینده هنرمندان موفقی شوند.»
در این نمایش‌گاه، ده‌ها هنرجوی دختر آثار خود را در برابر بازدیدکنندگان به نمایش گذاشته‌اند. آنان می‌گویند چنین برنامه‌هایی به آنان انگیزه می‌دهد تا در برابر مشکلات بایستند و مسیر خود را در هنر ادامه دهند.
نوریه نبی‌زاده، یکی از هنرجویان، می‌گوید که با وجود علاقه‌ی زیاد به نقاشی، مشکلات اقتصادی مانع رشد و تمرکز او بر کار می‌شوند. او از نبود حمایت مالی و گرانی وسایل هنری شکایت دارد. او گفته است: «ما از نظر مالی نیاز به حمایت داریم، زیرا قیمت رنگ و برس‌های نقاشی بسیار گران است. اگر حمایت شویم، می‌توانیم بدون نگرانی از مشکلات مالی نقاشی‌های بیش‌تری بکشیم. بیش‌تر بازدیدکنندگان توان خرید آثار ما را ندارند، مگر این‌که یک خارجی بیاید و نقاشی را به قیمت مناسب بخرد.»
در کنار او، فوزیه سعدی، یکی دیگر از هنرجویان جوان، آثار خود را به نمایش گذاشته است. او می‌افزاید که پس از بسته‌شدن دانش‌گاه‌ها، ادامه‌ی تحصیل برایش ناممکن می‌شود و اکنون هنر نقاشی را به‌عنوان تنها مسیر ممکن برای بیان احساساتش انتخاب می‌کند.
این هنرجو باور دارد که برگزاری چنین نمایش‌گاه‌هایی، علاوه بر ایجاد انگیزه، سبب می‌شود تا مردم توانایی‌های دختران را ببینند و به آن‌ها اعتماد کنند. او گفته است: «امیدوارم نهادها و موسسات از ما حمایت کنند تا بتوانیم استعدادهای خود را در زمینه نقاشی رشد دهیم و نگذاریم این هنر کم‌رنگ شود.»
شرکت‌کنندگان در این نمایش‌گاه می‌گویند که بازخورد بازدیدکنندگان برای آنان اهمیت زیادی دارد. بسیاری از مردم در جریان بازدید از نمایش‌گاه، با دختران هنرمند گفت‌وگو می‌کنند و از آثارشان به خوبی توصیف می‌کنند. این استقبال، به گفته‌ی برگزارکنندگان، نسبت به برنامه‌های مشابه در گذشته بیش‌تر است.
سامیه رحمانی، یکی از بازدیدکنندگان و باشند‌ه‌ی هرات، می‌گوید که دیدن آثار دختران جوان، تأثیر مثبتی بر روحیه‌اش می‌گذارد و سبب می‌شود که به آینده امیدوارتر شود. او حضور دختران در چنین برنامه‌هایی را نشانه‌ی ایستادگی و پیش‌رفت می‌داند. او بیان کرده است: «برگزاری چنین نمایش‌گاه‌هایی سبب تشویق هنرمندان دختر می‌شود تا در آینده آثار زیباتر و قشنگ‌تر خلق کنند.»
به گفته‌ی بازدیدکنندگان، این نمایش‌گاه فضای متفاوتی را در شهر ایجاد می‌کند. آنان باور دارند که حضور عمومی دختران در عرصه‌های هنری، جامعه را از رکود اقتصادی بیرون می‌آورد و برای نسل جوان الگوی مثبت می‌سازد.
در همین حال فعالان فرهنگی و مدافعان حقوق زنان نیز از برگزاری چنین نمایش‌گاه‌هایی استقبال کرده‌اند. آنان می‌گویند هنر می‌تواند در شرایط کنونی، نقش مهمی در بهبود وضعیت روانی و اجتماعی دختران ایفا کند.
فاطمه فضلی، فعال حقوق زنان در هرات، حضور زنان در عرصه‌ی هنر را بخشی از توان‌مندسازی آنان می‌داند. او باور دارد که هنر تنها وسیله‌ی زیبایی نیست؛ بلکه ابزاری برای آگاهی، آرامش و مشارکت اجتماعی است. او گفته است: «در جامعه‌ای که هنر و ادبیات رشد یافته باشد، انسان‌ها از سازگاری و اخلاق اجتماعی بالاتری برخوردارند، زیرا هنر سبب بهبود روحیه انسان می‌شود، به‌ویژه در شرایطی که زمینه‌ی آموزش برای دختران محدود است.»
او افزوده که پس از بسته‌شدن دروازه‌های آموزش رسمی، مرکز‌های هنری و فرهنگی به تنها فضای آموزشی برای دختران تبدیل می‌شوند. به باور او، تداوم این فعالیت‌ها نیازمند حمایت جدی نهادهای داخلی و بین‌المللی است تا هنر به‌عنوان راهی برای مقاومت مدنی و امید اجتماعی پابرجا بماند.
نمایش‌گاه «نگارینا» در حالی برگزار می‌شود که چندی پیش نیز نمایش‌گاه «هری بازار» با حضور ۱۲۰ هنرمند زن از ولایت‌های هرات، بادغیس و فراه در سالن علامه سلجوقی هرات برگزار شد. این نمایش‌گاه شش‌روز با هدف حمایت از محصولات و توانایی‌های زنان برپا شد و فرصت ارزش‌مندی برای معرفی هنر و مهارت آنان به جامعه فراهم کرد.
هنرمندان همواره می‌گویند که برگزاری این‌گونه نمایش‌گاه‌ها، در ایجاد انگیزه و تقویت هنر و هنرمند موثر است.
