مرگ برای فرار از ازدواج اجباری با طالب؛ دختری در غور خودکشی کرد
آی‌نور سعیدپور
شماری از مردان روستای «درزاب نیلی» در غور، با ظرف‌های کوچک و دست‌خالی در تلاش‌اند آتشی را خاموش کنند که دختری در آن می‌سوزد. دختری به نام «عابده» که برای فرار از ازدواج اجباری با یک عضو گروه طالبان، دو روز پیش به زندگی‌اش پایان داد.
عابده، دختر محمداعلم، در ولسوالی «تیوره»ی غور دست به خودکشی زد؛ رویدادی که واکنش‌های گسترده‌ای از سوی فعالان حقوق زن، جامعه مدنی و جنبش‌های اعتراضی برانگیخته است. این واکنش‌ها، خودکشی او را «فاجعه‌بار» و نمادی از «خشونت سیستماتیک» علیه زنان می‌دانند.
باشندگان روستای درزاب نیلی، ویدیوها و تصاویری از این رویداد را به خبرگزاری بانوان افغانستان فرستاده‌اند که تلاش روستاییان برای خاموش‌کردن آتش و جسد سوخته‌ی عابده را نشان می‌دهد. آنان می‌گویند که عابده زمانی خودکشی کرد که خانه‌اش از سوی طالبان محاصره شده بود. طالبان تلاش داشتند او را به ازدواج با یکی از اعضای خود به نام محمد رحمانی، مجبور کنند.
خانواده‌ی عابده با این ازدواج مخالفت کرده بود؛ اما افراد وابسته به طالبان، پدر و برادر او را بازداشت کرده و به خانه‌‌ی شان یورش بردند. زمانی‌که طالبان خانه را محاصره کردند، عابده در واکنش به این فشارها، خود را به آتش کشید. تلاش‌های مردم برای نجات جان او بی‌نتیجه ماند و او جان باخت.
ویدیوها و عکس‌های ارسال‌شده به دلیل صحنه‌های دل‌خراش قابل پخش نیست؛ اما در آن‌ها جسدی سوخته، گریه‌ی زنان و فریادهای جان‌سوز شنیده می‌شود. یکی از باشندگان محل گفته است: «این دختر شجاع، ظلم و بردگی را نپذیرفت و به زندگی خود پایان داد.»
کریمه اعظم، فعال حقوق زن، در واکنش به این رویداد، از عمل‌کرد سازمان ملل و کشورهای غربی انتقاد کرده و می‌گوید حمایت‌های ضمنی از طالبان، باعث جسورتر شدن این گروه در سرکوب زنان شده است. او می‌افزاید: «بسیاری از زنان زیر سلطه نظام مردسالار تلاش به خودکشی کرده‌اند. خودم هم بارها در آستانه‌ی این تصمیم بودم؛ اما اکنون تصمیم دارم به جای خاموشی، اعتراض کنم.»
ماریا، دیگر فعال حقوق زن، می‌گوید که طالبان در سال‌های اخیر بارها مدعی شده‌اند که با ازدواج اجباری مخالف‌اند؛ اما خودکشی عابده، به دلیل ازدواج اجباری با یکی از اعضای این گروه، این ادعاها را بی‌اعتبار کرده است.
نازیلا ناصری، زن معترض دیگر، نیز در واکنشی تند گفت: «عابده تنها یک نام نیست، او صدای هزاران دختری‌ست که هر روز در سکوت می‌سوزند. ازدواج اجباری جرم است و ما در برابر آن سکوت نمی‌کنیم.»
در پی این رویداد، کارزار اعتراضی‌ای با نام «صدای عابده را بلند کنید» از سوی جنبش‌های اعتراضی راه‌اندازی شده است.
«جنبش زنان به‌سوی آزادی» در بیانیه‌ای، این رویداد را نماد «آپارتاید جنسیتی» طالبان عنوان کرده و خواهان محاکمه‌ی رهبران این گروه در دادگاه‌های بین‌المللی شده است.
در بیانیه آمده است: «عابده، دختری از هزاران دختر خاموش این سرزمین، زیر سلطه فاشیسم طالبانی و نظام مردسالار، در لحظه‌ای که همه دیوارها علیه‌اش بلند شدند، تصمیم گرفت خودش را بسوزاند تا صدایش خاموش نماند.»
«شبکه زنان جمهوری‌خواه»، نیز در بیانیه‌ای خودسوزی عابده را «دردناک» خوانده و از سازمان ملل، گزارش‌گر ویژه حقوق بشر و نهادهای جهانی خواسته است که در برابر سرکوب زنان توسط طالبان سکوت نکنند. آنان بر استفاده از فشارهای جهانی برای تغییر رفتار طالبان تأکید کرده‌اند.
از زمان بازگشت طالبان به قدرت در اگست ۲۰۲۱، زنان افغانستان تحت محدودترین شرایط اجتماعی و حقوقی در جهان قرار گرفته‌اند. طالبان آموزش دختران بالاتر از صنف ششم را ممنوع کرده، حضور زنان در ادارات دولتی و بسیاری از نهادهای خصوصی را متوقف ساخته و آنان را از بیش‌تر فعالیت‌های اجتماعی، سیاسی و مدنی کنار زده‌اند. زنان و دختران حتا بدون محرم شرعی اجازه‌ی بیرون‌رفتن از خانه را ندارند. گزارش‌های متعدد از ازدواج‌های اجباری، خشونت خانگی، محرومیت از مراقبت‌های صحی و تهدید مداوم توسط نیروهای مسلح طالبان، تصویری از یک آپارتاید جنسیتی ترسیم می‌کند که زندگی زنان را به زندانی بدون دیوار تبدیل کرده است.
