روایت زنان افغانستانی از خشونت مأموران ایرانی؛ «ما را با شوک برقی می‌زدند که بیرون شوید»

در هفته‌های اخیر، ایران روند اخراج مهاجران افغانستانی را تشدید کرده و هزاران نفر را به افغانستان بازگردانده است. زنانی که برای فرار از محدودیت‌های طالبان، فقر و بی‌کاری به ایران پناه برده بودند، اکنون با خشونت و بدرفتاری به کشورشان بازگردانده شده‌اند. زنان بازگشت‌کننده روایت‌هایی تلخ از لت‌وکوب، توهین و تحقیر از سوی نیروهای امنیتی ایران دارند.

گل‌بخت، یکی از هزاران زنی است که هفته گذشته از ایران اخراج شده است. او در حالی به افغانستان بازگردانده شد که با گذرنامه و ویزای معتبر در ایران زندگی می‌کرد.

او می‌گوید نیروهای امنیتی ایران ساعت سه شب به خانه‌ی ‌شان یورش برده و آنان را با وحشت از خواب بیدار کرده‌اند. به گفته‌ی گل‌بخت، زمانی که همه خواب بودند، پولیس به اتاق‌های خواب داخل شده و با لت‌وکوب، خانواده‌اش را از خانه به مرکزهای پولیس و سپس به اردوگاه‌ها انتقال داده‌اند.

گل‌بخت روایت می‌کند که ابتدا شوهرش را با خشونت بازداشت کردند و سپس او و فرزندش را بدون اجازه‌ی حتا برداشتن یک دست لباس، هم‌راه خود بردند.

به گفته‌ی گل‌بخت، مأموران امنیتی ایران هنگام بازرسی خانه‌ها و بازداشت مهاجران افغانستانی، هیچ توجهی به مدرک‌های اقامت نداشتند و همه را به‌گونه‌ی خشونت‌آمیز بازداشت و به مرز منتقل کرده‌اند.

با بغضی در گلو، بدرفتاری‌ها را چنین روایت می‌کند: «با شوک برقی آدم را می‌زنند؛ ما خو قتل نکردیم که ای رقم می‌کنند. در را بزنند و بگویند که بیرون شوید. پاسپورت اصلاً برای‌شان اهمیت نداره، هیچ نگاه نمی‌کنند».

گل‌بخت از خشونت‌ها و رفتارهای تحقیرآمیز در ایران شکایت دارد؛ اما در عین حال آرزو می‌کرد که در کشور خودش آرامش می‌داشت و هیچ‌گاه مجبور به مهاجرتی نمی‌شد که این‌همه رنج را متحمل شود.

روایت او تنها یکی از هزاران داستان مهاجران افغانستانی در ایران است.

فریبا احمدیان، یکی دیگر از زنان بازگشت‌کننده، نیز تجربه‌ای مشابه دارد. او ده روز پیش از ایران اخراج شده و در این مدت هم‌راه خانواده‌اش در هرات به سر می‌برد.

فریبا می‌گوید که به‌دلیل بی‌کاری، ناچار شد همه‌ی دارایی‌اش را در افغانستان رها کرده و به امید ساختن زندگی بهتر به ایران برود.

اما اقامت در ایران دیری نپایید و فریبا بار دیگر بی‌خانمان شد. به گفته‌ی او، یک‌بار در ایران از صفر شروع کرده بود، اما اکنون همه‌چیز را از دست داده و تنها با لباسی که بر تن داشت به افغانستان بازگردانده شده است.

فریبا می‌گوید شوهرش سال‌ها در افغانستان بیکار بوده و خودش نیز به‌دلیل محدودیت‌ها اجازه‌ی کار نداشت؛ بنابراین ناچار به مهاجرت شدند.

او می‌گوید: «در خونه‌ی یکی از اقارب خو استیم و اینا هم خیلی از دست ما به اذیت است چون یک‌ روز-دور روز نیست. دو هفته‌ای شد و ای رقمی بسیار سخت است.» این گفته‌ها حکایت از بی‌سرنوشتی در سرزمینی دارد که فریبا در آن به دنیا آمده است.

او می‌افزاید که در افغانستان هیچ سرپناهی ندارد و تلاش می‌کند خانه‌ی کرایی پیدا کند؛ اما در این 10 روز موفق نشده است. به گفته‌ی او، کرایه‌ی خانه‌ها بسیار بالا است کار و از آن‌جایی که شوهرش بی‌کار و خودش حق کار ندارد، توان پرداخت آن را ندارند.

ایران در هفته‌های اخیر، روند اخراج مهاجران افغانستانی را به‌شدت افزایش داده است. بر اساس آمارها، حدود شش میلیون افغانستانی در ایران زندگی می‌کنند.

نادر یاراحمدی، رییس مرکز امور اتباع و مهاجران خارجی ایران، اعلام کرده که از ابتدای سال جاری تا کنون، ۵۰۰ هزار مهاجر بدون مدرک به افغانستان بازگردانده شده‌اند.

او گفته که این افراد در سراسر ایران شناسایی و از طریق مرزهای میلک و دوغارون به کشورشان بازگردانده شده‌اند. به گفته‌ی یاراحمدی، روند شناسایی و بازگرداندن مهاجران بدون مدرک هم‌چنان ادامه خواهد یافت.

یاراحمدی افزوده است: «بازگشت افغانستانی‌های بدون مدرک به کشورشان یکی از مهم‌ترین مطالبات مردمی است و تحقق آن نیازمند همراهی و همکاری مردم ایران با نهادهای مسئول است.»

تنها در یک هفته‌ی اخیر، جمهوری اسلامی حدود ۱۰۰ هزار مهاجر بدون مدرک را از ایران اخراج کرده است. این روند نگرانی نهادهای بین‌المللی را برانگیخته است.

سازمان ملل متحد ضمن ابراز نگرانی، از ایران خواسته که این روند را متوقف کند. پیش‌تر، عرفات جمال، رییس کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان، در جریان بازدید از مرز دوغارون در هرات گفته بود که افغانستانی‌ها در حالی به کشور بازمی‌گردند که نیمی از جمعیت آن برای ادامه‌ی زندگی به کمک‌های انسان‌دوستانه نیاز دارند.

به گفته‌ی سازمان ملل، افزایش شمار بازگشت‌کنندگان فشار بیش‌تری بر اقتصاد شکننده‌ی افغانستان وارد کرده است.

آقای جمال هم‌چنان نسبت به بازگشت زنان و دختران به افغانستان ابراز نگرانی کرده و گفته بود که بسیاری از آنان از آینده‌ی خود در افغانستان بیم دارند. او تأکید کرده که این زنان مجبور به بازگشت به سرزمینی شده‌اند که از همه‌ی حقوق ‌شان، از جمله حق آموزش و کار، محروم‌اند.

نهادهای وابسته به سازمان ملل، از جمله سازمان جهانی مهاجرت، کمیساریای عالی پناهندگان و سازمان جهانی بهداشت نیز از کم‌بود بودجه برای امدادرسانی به بازگشت‌کنندگان ابراز نگرانی کرده و خواستار تأمین فوری منابع مالی برای جلوگیری از فاجعه‌ی انسانی شده‌اند.

با وجود این هشدارها، مقام‌های طالبان می‌گویند که آمادگی کامل برای پذیرایی از بازگشت‌کنندگان را دارند.

محمد عبدالکبیر، سرپرست وزارت امور مهاجران و بازگشت‌کنندگان طالبان، از ایران خواسته است که روند اخراج اجباری مهاجران افغانستانی را متوقف کند و اجازه دهد که آنان به‌گونه‌ی «تدریجی و هدفمند» به کشور بازگردند.