مستند یک زن افغانستانی، برنده‌ی جایزه‌ی برنز نیویورک شد
حدیث حبیب‌یار
مستند تلویزیونی “سینمای افغانستان در تبعید” اثر منزه شهید، خبرنگار افغانستانی، برنده‌ی جایزه‌ی برنز فستیوال تلویزیون و فیلم شهر نیویورک شد.
منزه شهید، خبرنگار زن افغانستانی، با نشر یک نوار تصویری از خود در برگه‌ی اجتماعی اکس‌اش می‌گوید که از جوایز “تلویزیون و جشنواره‌ی فیلم” ایالت نیویورک جایزه‌ی برنز کسب کرده است.
خانم شهید گفت: “امیدوارم مستند “سینمای افغانستان در تبعید” بتواند اهمیت سینما و نقش آن را در جامعه‌ی افغانستان برجسته کند.”
وی، افزود که اکنون در افغانستان، گروه طالبان یک‌بار دیگر سینما را ممنوع کرده است که این یک ضربه‌ی بزرگ به اهمیت و نقش سینما در کشور می‌باشد.
او در این نوار تصویری بیان کرده است: “دوست دارم با برنده‌شدن این مستند، ارزش سینما را مشخص کرده باشم. به‌ویژه در افغانستان، جایی‌که ممنوعیت سیمنا در حکومت جدید طالبان دوباره برقرار شده است.”
«جشنواره فیلم و تلویزیون نیویورک» بیش از شش دهه سابقه دارد و با توجه به شرکت شبکه‌های شناخته شده تلویزیونی از کشورهای مختلف جهان، جوایز آن از اهمیت خاصی در صنعت فیلم و تلویزیون برخوردار است.
آثار ارائه شده به این جشنواره توسط گروهی از تهیه‌کنندگان، کارگردان‌ها، نویسنده‌ها، و کارشناسان سرشناس حوزه‌های مختلف رسانه مورد بررسی قرار می‌گیرند.
پس از سال ۲۰۰۱ و سقوط حکومت نخست طالبان، فعالیت‌های سینماها در کشور دوباره از سر گرفته شد و تولید فیلم‌های سینمایی رونق یافته بود. هنرمندان سینما که در زمان طالبان به بیرون از افغانستان آواره شده بودند، دوباره به وطن برگشتند و به تولید فیلم آغاز کردند. در دو دهه‌ی حاکمیت جمهوری و حضور غرب، ۱۶ سینما در سراسر افغانستان فعالیت داشت که ۱۱ سینمای آن در شهر کابل، دو سینما در شهر هرات، دو سینما در شهر مزارشریف و یکی هم در شهر کندوز فعال بود.
یکی از شگفتی‌های پیش‌رفت سینما در افغانستان در بیست سال اخیر، این بود که شمار زیادی از زنان به بازی‌گری و فیلم‌سازی روی آورده بودند. تعداد قابل توجهی از بازیگران زن در فیلم‌های سینمایی، نمایش‌نامه‌‌ها و سریال‌های تلویزیونی نقش بازی می‌کردند. هم‌چنین، برای اولین بار در ۱۳۹۸، یک زن از سوی کمیسیون مستقل اصلاحات اداری و خدمات ملکی، به عنوان رییس مؤسسه‌ی افغان‌فیلم انتخاب شد. صحرا کریمی، بازی‌گر و فیلم‌ساز که مدرک دکترای کارگردانی فیلم از دانشگاه فیلم و تلویزیون اسلواکی داشت، ریاست مؤسسه‌ی افغان‌فیلم را به عهده گرفت.
اما گروه طالبان، با روی کار آمدن دوباره‌ی شان در افغانستان در نوامبر ۲۰۲۱، با انتشار یک دستور هشت‌ماده‌ای، اعلام کردند که «پخش فیلم‌های مغایر اصول شرعی و افغانستانی، فیلم‌هایی که سبب بداخلاقی می‌شوند» منع است. ریاست مطبوعات استخبارات طالبان، در اوایل سال ۱۴۰۱، از تلویزیون‌های داخلی خواست که نشر هر نوع فیلم و سریال خارجی حتا با محتوای اسلامی را متوقف کنند. استخبارات طالبان حتا برای متوقف‌کردن این برنامه‌ها، به مرکز چند رسانه یورش برده و مانع پخش برخی از برنامه‌های آن‌ها شدند. پس از ممنوع‌شدن پخش سریال‌های خارجی، بعضی از تلویزیون‌های داخلی به تولید و پخش سریال‌های داخلی رو آوردند، اما دیری نگذشت که استخبارات طالبان نشر سریال‌های داخلی را نیز ممنوع کردند.
این در حالی‌ست که با حاکمیت طالبان در دهه‌ی ۱۹۹۰ نیر همه‌ی فعالیت‌های سینمایی از جمله گرفتن عکس، فیلم و بازدید از سینما به طور کلی منع شده‌بود. مؤسسه‌ی افغان‌فیلم توسط طالبان مصادره و تمام اسناد و فیلم‌های موجود در آن نیز، به آتش کشیده شد. این دوره که تا اواخر ۲۰۰۱، ادامه پیدا کرد؛ افزون بر سینما، فعالیت تلویزیون ملی نیز متوقف شد. در این دوره، کسی حق نداشت حتا در خانه‌اش تلویزیون یا فیلم ببیند و موسیقی گوش بدهد. همین گونه، هنرمندان، هنرجویان و علاقه‌مندان هنر توسط طالبان آزارواذیت، شکنجه و کشته می‌شدند.
