زنان و روز جهانی خانواده؛ از مادری تا نان‌آوری

امروز 15 ماه می برابر با روز جهانی خانواده است. این روز در حالی، از سوی شماری از کشورهای جهان تجلیل می‌شود که پس از ممنوعیت کار زنان از سوی طالبان، خانواده‌های که تحت سرپرستی زنان است با مشکل اقتصادی شدید دست‌وپنجه نرم می‌کند. هم‌زمان با این مناسبت، صندوق امانی ویژه‌ی سازمان ملل متحد برای افغانستان، اعلام کرده که متعهد به رسیدگی به نیازهای اساسی خانواده‌ها به‌ویژه خانواده‌های‌ست که تحت رهبری زنان قرار دارند.

پریسا، باشنده‌ی ولایت کابل و سرپرست خانواده‌ی هفت نفره است. او، پیش از حاکمیت طالبان در یکی از مکتب‌های خصوصی آموزگار بود. پریسا از درآمدی که از این طریق داشت؛ هزینه‌ی مصرف‌های خانواده‌اش را نیز تامین می‌کرد. با حاکمیت مجدد طالبان، زندگی او نیز مانند صدها هزار زن دیگر متحول شده است.

علاوه بر محدودیت‌های دیگر که وی مجبور بر تحمل آن است؛ باید هزینه‌ها و مصرف خانواده‌ی هفت‌ نفره‌اش را نیز تامین کند. مسوولیتی که با بی‌کار شدن بر دوش پریسا بیش‌تر از پیش برایش سنگین شده است. 

پریسا، پیش از حاکمیت طالبان هم‌زمان در دو مکتب تدریس می‌کرد و ماهانه مبلغ 14 هزار افغانی درآمد داشت؛ اما پس از آن‌که بی‌کار شد، به دشواری می‌تواند، مصرف خانواده‌اش را تامین کند. 

او، پس از آن‌که وظیفه‌ی رسمی‌اش را از دست داده، مجبور شده برای تامین نیازهای خانواده‌اش از صبح تا شام خیاطی کند. پریسا؛ اما باوجودی که خیاطی می‌کند، نمی‌تواند مصرف خانواده‌اش را تامین کند. او می‌گوید که با زخمت بسیار اکنون ماهانه فقط تا دو هزار افغانی درآمد. عایدی ناچیزی که نمی‌داند چگونه با آن مصرف خانواده‌اش را تامین کند.

سحر رضایی، باشنده‌ی کابل و او نیز سرپرست خانواده‌اش است. او، مدت یازده سال در وزارت امور دفاع جمهوری کار کرده است. وی، می‌گوید که شوهرش بیمار بوده و او از سال‌ها به این‌سو نان‌آور خانواده‌اش است.

در سال‌های اخیر جمهوری، شوهر سحر وفات کرده است. وی با تکیه با درآمد خودش، خانواده‌ی خود را مدیریت کرده و مصرف‌هایش را تامین می‌کرد.

زمانی‌که طالبان قدرت را به دست گرفت، کار زنان علاوه بر بخش‌های دیگر در وزارت دفاع را نیز ممنوع کرد. سحر در نزدیک به سه سال گذشته بی‌کار است و نمی‌تواند مصرف خانواده‌اش را تامین کند.

سحر مجبور شده که برای تامین مصرف فرزندان خود، تمام وسایل خانه‌اش را بفروشد. او، در این مدت با قرص، کمک‌های بشردوستانه‌ای که از سوی سازمان‌های بین‌المللی صورت می‌گیرد و یا هم کمک‌های قوم‌وخویش‌اش صورت می‌گیرد، به زندگی‌اش ادامه می‌دهد.

به دلیل مشکل‌های اقتصادی، دو فرزنداش نتوانسته است به درس‌های شان ادامه دهد. او از آینده‌ی خود و فرزندان‌اش ابراز نگرانی می‌کند.

در همین شماری از فعالان حقوق زن نیز به مناسبت روز جهانی خانواده می‌گویند که خانواده‌های که توسط زنان رهبری می‌شود، با توجه به ممنوعیت کار زنان و بحران اقتصادی موجود در افغانستان، در وضعیت دشوار اقتصادی قرار دارند.

نها صخره، فعال حقوق زن می‌افزاید که زنان باید نیازهای اولیه، خوراک و پوشاک را برای خانواده‌های شان تامین کنند. به گفته‌ی این فعال حقوق زن، وضعیت خانواده‌های که توسط زنان رهبری می‌شود به دلیل ممنوعیت کار سرپرست خانواده‌ها به شدت متاثر شده است.

این فعال حقوق، از پیامدهای ممنوعیت کار زنان در افغانستان هشدار داده و تاکید می‌کند که با ادامه‌ی این وضعیت ممکن است خانواده‌های که تحت سرپرستی زنان قرار دارند، حتا با گرسنگی شدید مواجه شده و در اثر آن جان شان را از دست دهند.

خانم نها، هم‌چنان می‌گوید که ممکن شماری از گروه‌های هراس‌افگنی با سواستفاده از بحران اقتصادی موجود از اعضای این خانواده‌ها و کودکان آنان سربازگیری کنند. 

وی، هم‌چنان از نهادهای بین‌المللی می‌خواهد که زمینه‌های کار را برای زنان و دختران در افغانستان فراهم کند. وی، تاکید دارد که با ایجاد فشار بر طالبان فرمان ممنوعیت کار زنان، باید لغو شود.

هم‌زمان با این صندوق امانی ویژه‌ی سازمان ملل متحد برای افغانستان، با نشر پیامی به همین مناسبت گفته است که متعهد به رسیدگی به نیازهای اساسی انسانی خانواده‌ها به‌ویژه خانواده‌های تحت رهبری زنان است.

گفتنی‌ست که طالبان پس از به‌دست قدرت در افغانستان، کار زنان در تمام نهادها و وزارت‌خانه‌ها را ممنوع کرد. هم‌چنان با گذشت زمان این گروه بعضی از کارهای خصوصی زنان از جمله آرایش‌گاه‌ها را نیز ممنوع کرده است. در پی این ممنوعیت شماری زیادی از زنان منبع درآمدی شان را از دست داده و به مردان خانواده متکی شده است. این وضعیت برای زنانی که سرپرستی خانواده‌های شان را به عهده دارد، دشوارتر است. 

مجمع جهانی سازمان‌ملل بر اساس قطعنامه شماره 237/47 که در تاریخ 20 سپتامبر سال 1993 به تصویب رسید، 15 ماه می را روز جهانی خانواده اعلام کرده است. همه ساله چنین روزی به عنوان روز جهانی خانواده در کشورهای مختلف گرامی داشته می‌شود.

هدف از گرامی‌داشت روز جهانی خانواده، اهمیت جوامع جهانی به خانواده به عنوان اصلی‌ترین رکن جامعه و برطرف کردن مواردی است که در دنیای امروز آن‌را تهدید می‌کند.