فریاد زنان در کتاب «کی فریاد ما را خواهد شنید»

دو سال محرومیت زنان از تمامی عرصه‌های اجتماعی توسط نظام حاکم در افغانستان، زمینه‌ی رشد، آموزش و قلم‌زدن را از آنان گرفته است. با این حال، برخی از زنان در خارج از افغانستان در تلاش استند که صدای زنان خفه‌شده در افغانستان باشد. مرسل سیاس، فعال حقوق زن و کارمند پیشین کمیسیون حقوق بشر افغانستان که هم‌زمان با حاکمیت طالبان؛ کشور را ترک کرد. در خارج از افغانستان قلم بر دست گرفته و خشونت‌های موجود علیه زنان را روایت کرده است. خانم سیاس خشونت‌های مبتنی بر جنسیت را که زنان در دوره‌ی جمهوریت تجربه کرده است را در کتاب “کی فریاد ما را خواهد شنید” روایت کرده است. او، معتقد است که تنها راه بیرون‌رفت از وضعیت کنونی آموزش است و زنان باید هم‌مانند مردان از حق آموزش برخوردار باشند. 

گفت‌وگوی خبرگزاری بانوان افغانستان با مرسل سیاس:

• خبرگزاری بانوان افغانستان: خودتان را معرفی کنید:

سیاس: مرسل سیاس استم. مکتب را در بخش اداره و مدیریت تمام کردم. دانش‌گاه حقوق خواندم و هم‌چنان ستاژ وکالت دفاع انجام دادم. کارشناسی ارشد/ماستری روابط بین‌الملل می‌خواندم که با آمدن طالبان نتوانستم تمام کنم و از افغانستان بیرون شدم.

در مورد کتاب جدیدتان معلومات بدهید:

سیاس: کتاب “کی فریاد ما را خواهد شنید” به زبان فرانسوی توسط نشرات (Éditions de L’Observatoire)چاپ و منتشر شد. این کتاب در ژانر ادبیات غیرداستادنی خلاقانه نگاشته شده است. این کتاب 11روایت را دربر می‌گیرد. 10 روایت از زنان قربانی خشونت‌های خانوادگی که خشونت‌های مبتنی بر جنسیت را تجربه کرده‌اند در زمان جمهوریت افغانستان و یک پیش‌گفتاری دارد توسط خانم ایام سعو که یکی ازفیلسوف فرانسوی-امریکای

ی نوشته شده اشت. کتاب توسط ظاهر دیوانچه‌گی ترجمه شده است. این کتاب ده روایت خشونت‌های وحشت‌ناکی را به تصویر می‌کشد که شامل تجازو جنسی، بارداری ناخواسته، لت‌وکوب و ضرب‌وشتم حتا خشونت‌های که سبب مشکل‌های روانی برای زنان شده است را در بر می‌گیرد. روایت یازدهمی، روایت خودم است به نام “آخرین زن” و این داستان‌ها و قصه‌های من و چشم‌دیدهایم به عنوان یک زنان افغانستانی در افغانستان است و این‌که چه خشونت‌های را در افغانستان متحمل شده‌ام.

• آیا تصمیم دارید کتاب تان را به زبان فارسی نیز منتشر کنید؟

سیاس: بلی دوست دارم که کتاب به زبان فارسی نشر شود. چون که آدم‌های که این خشونت‌ها را انجام داده‌اند و یا آنانی که مخاطب این روایت‌هاست و زنانی که این خشونت‌ها بر آنان اعمال شده‌اند در افغانستان هستند. دوست دارم به زبان فارسی، پشتو و هر زبانی دیگری که خواننده‌ی بیش‌تری را جلب کنند؛ این کتاب ترجمه شود. البته به زبان فارسی نشر می‌شود، چون‌که زبان اصلی کتاب فارسی است. ترجیح می‌دهم که به زبان فارسی نشر شود و مخاطب را تکان بدهد و بداند که روایت‌گری چقدر مهم است. قربانی‌های خشونت بتوانند با الهام از این کتاب خشونت‌هایی را که متحمل می‌شوند در موردش حرف بزنند و قربانی‌های خشونت برای بار دوم قربانی نشوند. آنان ملامت نشوند برای خشونت‌های که دارند متحل می‌شوند.

• آیا این کتاب برای روشن‌گری و روایت داستان زنان افغانستانی در سطح جهانی می‌تواند موثر باشد؟

سیاس: این کتاب می‌تواند تاثیری بزرگی داشته باشد. واقعا یک کتاب تکان‌دهنده‌ است. روایت‌های که در کتاب آورده شده هر خواننده را تکان می‌دهد و مو به بدن خواننده راست می‌شود. چیزهای که من از دوست‌های فرانسوی که این کتاب را خوانده‌اند و نظر دادند این است که باور نمی‌توانند. خشونت وحشت‌ناک و آن‌چه که بخش از جامعه است را بیان می‌کند. این کتاب می‌تواند منبعی باشد برای محققان حوزه‌ی حقوق بشر و حوزه‌ی زنان و برابری جنسیتی یا خشونت‌های مبتنی بر جنسیت.

• در مورد فعالیت‌های حقوق بشری تا بگوید:

سیاس: از سال 2017 به این طرف با کمیسیون حقوق بشر افغانستان کار کردم. سه سال اول با بخش “حمایت انکشاف حقوق زنان” کار می‌کردم که دست‌رسی به پرونده‌های خشونت علیه زنان داشتم و آن‌جا در بخش‌های آگاهی‌دهی و قضیه‌های خشونت در نهادهای مختلف سارنوالی‌های، محکمه‌ها، دانش‌گاه‌ها، شفاخانه‌ها، خانه‌های امن، زندان‌ها و هر محلی دیگری که ما فکر می‌کردیم در آن‌جا حقوق زنان نقض می‌شود؛ آنرا پی‌گیری می‌کردیم. هم‌چنان رسیدگی پرونده‌های خشونت‌ در نهادهای عدلی و قضایی بود. من می‌دیدم که خشونت‌ها چقدر نهادینه است و خشونت‌ها چقدر عمیق است که با حل‌کردن یک و یا دو پرونده تمام نمی‌شود. بعدا بخش آموزش‌های حقوق بشری بست‌های اعلان شد و آمادگی گرفتم برای این‌که به‌حیث آموزگار حقوق بشر کار کنم. چون همیشه معتقد هستم که چیزی که می‌تواند جامعه را تغییر دهد؛ آموزش است. تا زمانی‌که ما آموزش را از بنیاد تغییر ندهیم و تا زمانی‌که آموزش‌های افراطی و رادیکال حذف نشود؛ جای‌گزین‌اش آموزش‌های حقوق بشری برابر و سیکولار نباشد، ما نمی‌توانیم جامعه را تغییر بدهیم و یا سطح خشونت را کاهش دهیم. آگاهی‌دهی مهم است. از همین خاطر من رفتم و با بخش آموزش‌های حقوق بشر کار کردم که در راستای برابر جنسیتی، در راستای کنوانسیون‌های بین‌المللی، قانون‌های حامی حقوق بشر و حقوق زنان و کلا کارهای آموزش حقوق بشر و ارزش‌های حقوق بشری کار می‌کردم. 

• شما تجربه‌ی کار در کمیسیون حقوق بشر افغانستان را دارید؛ زنان افغانستان با چه خشونت‌ها روبه‌رو بودند/استند؟

سیاس: زنان با خشونت‌های زیادی مواجه استند. مثلا هیچ زنی در افغانستان نیست که با خشونت روبه‌رو نباشند. تمام زنان در افغانستان به دلیل جنسیت‌شان، تمام دختران به دلیل جنسیت‌شان با خشونت روبه‌رو هستند. وقتی که از آزادی گپ می‌زنیم، وقتی‌که از امنیت حرف می‌زنیم؛ منظورمان آزادی و امنیت به تمام معنا است. امروز زنان در افغانستان هیچ آزادی و امنیتی ندارند. آزادی از ترس، اصلا آزادی از ترس مهم‌ترین چیزی است که آدم‌ها امروز در افغانستان ندارند. همه در قیدوبند این ترس هستند. ترس بیرون رفتن، ترس شلاق خوردن، ترس از درس خواندن، ترس از وجود داتشن، ترس از حضور داشتن، ترس از لباس پوشیدن که حداقل چیزی است که آدم‌ها خودشان می‌تواند برای شان تصمیم بگیرند. زمانی‌که زنان صبح از خواب بیدار می‌شوند، برای یک ساعت بعدش را نمی‌توانند تصمیم بگیرند و همیشه این مردان استند که باید برای شان تصمیم بگیرند. امروز جدا از سیستم سخت، وحشت‌ناک و تبعیض‌آلودی که طالبان در بیرون از خانه ایجاد کردند. هم‌چنین این وضعیت را در خانه ایجاد کرده‌اند و سبب شده است که زنان خشونت مضاعف را تجربه بکنند. هم‌چنان در خانواده‌ها این خشونت‌ها بیش‌تر شده و سبب می‌شود که با استفاده از زنان این‌ها مردان خانواده‌ را هم مجبور کنند که به اصطلاح که در افغانستان مشهور است زنان را جز از غیرت مردانه و مالکیت مردانه می‌دانند. با سرکوب زنان در خانه و یا مجازات کردن باعث می‌شود که این خشونت‌ها رشد کند. زنان حتا نتوانند برای بیرون رفتن از خانه بدون اجازه‌ی مردان‌شان اقدام کنند. زنان هم در خانه و هم در جامعه سرکوب می‌شوند.