تغذیه با شیر مادر یک اصل است

نگارنده: داکتر سعید حامدی

داشتن فرزند تجربه لذت بخش و شادی آور برای والدین است، طفلی که خوشبختی و شادی بیشتری را برای خانواده به همراه آورده به والدین احساس لذت، غرور و رشد شخصی بخشیده ویک سرمایه گذاری بلند مدت برای خانواده محسوب می‌شود.

والدین گرامی به خصوص مادران باید درکنار تربیت فرزندان متوجه رشد و نمو به خصوص تغذیه طفل باشند، برای یک طفل 1000 روز اول زندگی مهم است شاید این سوال به ذهن شما خطور نماید که کدام 1000 روز؟ اساس تغذیه طفل برمی‌گردد به زمان آغاز حمل (القاح) و تا دو سالگی طفل ادامه پیدا می‌کند، که حدودا  1000روزرا در بر می‌گیرد، و این یک فرصت طلایی و بی مانند برای یک آینده خوش همراه با سلامتی طفل می‌باشد.از آن جایی که اثرات منفی ناشی از سؤ تغذی در نشوونما و انکشاف کودکان در این 1000 روز غیر قابل برگشت است، و نمی‌تواند جبران شود واز آنجایی که حرکت در جاده تندرستی مدیون بذل توجه و دقت از همان لحظه‌های نخستین زندگی انسان یعنی از اوایل دوران جنینی است،اهمیت دوران بارداری بر سلامتی طفل آینده را به همگان روشن می‌سازد.

یکی از مهمترین و اصلی‌ترین نکات در دوران بارداری، تغذیه مادر باردار می‌باشد، زیرا رشد و نموی کامل جنین رابطه تنگاتنگی با تغذیه مادر داشته، تامین نیازهای او با دریافت مواد مغذی مادر عجین شده، تنها راه بر آوردن نیازهای انرژی و ساختاری او به واسطه جفت است پس تغدیه مناسب یک زن باردار در جریان بارداری یک اصل مهم است که به رشد متوازن جنین و نهایتا طفل اهمیت می‌دهد.

سؤتغذی در جریان حاملگی تاثیرات ناگوار بالای نشوونمای سالم دماغی وجسمی اطفال دارد، اطفال که دربطن مادر مصاب سؤتغذی می‌باشند دراوایل تولد احتمال مرگ، مصاب شدن به آفات ونواقص طویل‌المدت دماغی وجسمی ونیز امراض مزمن در نزد شان بیشتر می‌باشد.کودکانی که در این 1000 روز تغذی مناسب نمی‌شوند قد کوتاه به بار می‌آیند و انکشاف ذهنی و قدرت آموزش نزدشان پایین تر می‌باشد، ظرفیت‌های انکشاف ذهنی شان به صورت کامل انکشاف کرده نمی‌تواند.

زندگی بعد از تولد طفل یا شیر خوارگی به سه دوره تقسیم می‌شود.

1-دوره شيرخوارگي يا شش ماه اول عمر كه تنها منبع تامين مواد غذایي او شير مادر است.

تغذی طفل به زودترین زمان ممکن بعد از ولادت که بهترین زمان در جریان یک ساعت اول بعد از ولادت است باید شروع گردد .فله یا کلسترم  شیری است که پس از ولادت تولید می‌گردد این شیرغلیظ و زرد رنگ و یا به رنگ روشن و سرشار از مواد ایمنی بخش است و نوزاد را در برابر عفونت‌ها محافظت می‌کند به حدی که آنرا اولین واکسن نوزاد می‌نامند  کلستروم سرشار از ويتامين A است كه علاوه بر حفاظت از چشم‌ها به كاهش عفونت‌ها نيز كمك مي‌كند. کلستروم عمل دفع را در نوزاد تحريك نموده وخروج موادي را كه سبب زردي نوزاد مي‌شود تسهيل مي‌نمايد. رفلكس مكيدن نوزاد را كه در طول يكساعت اول تولد زياد مي‌باشد براي گرفتن صحيح پستان بكار مي‌اندازد اين مزيت به انقباض رحم وخروج جفت وكاهش خونريزي مادر كمك مي‌كند.

ولی متاسفانه بعضی والدین به جای فله روغن، گلوکز، آب نبات و یا جوشانده می‌دهند که این عمل کاملا ناپسندیده از نظرعلم تغذی است باید گفت طفل تا سن شش ماهگی به هیج چیز دیگرغیر از شیر مادر نیاز ندارد و شیر مادر حاوی تمام مواد مورد نیاز برای رشد و نمو طفل  در جریان شش ماه اول حیات است.

2- دوره انتقالي(6-12 ماهگي )علاوه بر شیرمادر به تدريج مواد غذایی ديگري به برنامه غذایي كودك اضافه مي‌شود. تغذی باشیر مادر به طفل باید نظر به تقاضا و از طرف روز و شب ادامه داده شود. این کار سبب می‌شود تا طفل سلامتی و انرژی خود را حفظ نماید، زیرا شیر مادر هنوز هم یک بخش عمده از رژیم غذایی طفل را تشکیل می‌دهد شیر پستان نیمی از انرژی مورد ضرورت طفل را در سن 6 الی 12 ماهگی اکمال می‌نماید و متباقی انرژی مورد نیاز باید از غذاهایی متمم به دست آید.

3- دوره تعديلي بالغين (12-24 ماه) تغذیه از پستان مادر هنوز یک اصل است اما  نيازهاي غذایي كودك به خوردن غذاهاي خانواده بیشتر می‌شود که باید مورد توجه قرار گیرد.

مزایای شیردهی برای مادر و طفل: تغذیه طفل با پستان برای مادر و طفل مزیت‌های خاصی دارد خانم‌ها که سرطان پستان و تخمدان و دهانه رحم برایشان یک تهدید است، می‌توانند این  تهدید را با تغذیه طفل از پستان به حد اقل برسانند، تغذیه با شیر مادر منجر به ایجاد رابطه عاطفی مستحکم و دوطرفه بین مادر و فرزند  وباعث شادابی و امنیت خاطر مادرمی‌گردد.  در صورتیکه طفل تنها از شیر مادر تغذیه گردد تاخیر در حاملگی مجدد مادردر در جریان پروسه شیر دهی خواهد بود. شیر مادر از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه است،  تغذیه با شیر مادر سبب رشد مطلوب و بقاء کودک می شود، به آسانی در دسترس کودک می‌باشد، ضریب هوشی در کودکان شیر مادر خوار بالاتر است، آسانتر هضم می‌شود و شیرخوار زود به زود گرسنه می‌شود. تمام نیازهای غذایی مورد نیاز شیر خوار را تامین می‌کند (تا 6 ماهگی ) و میزان ابتلا به اسهال و بیماری‌های انگلی درشیر خوار کمتر است.

دفعات تغذیه با شیر مادر باید بطور مکرر و برحسب تقاضای شیر خوار انجام شود ومدت تغذیه شیر خوار در هر وعده نباید محدود شود زیرا شیرخوار شیر کافی دریافت نخواهد کرد و تولید شیر مادر نیز کاهش می‌یابد.

مهمترین عامل در افزایش شیر مادر، مکیدن مکرر و تخلیه مرتب پستان‌ها برحسب میل وتقاضای شیرخوار است که از بروز مشکلات پستانی مثل احتقان جلوگیری می‌کند. باید به این نکته مهم اشاره کرد که در صورت جدایی مادر و شیرخوار به هر علتی و عدم  امکان تغذیه مستقیم از پستان، شیر باید دوشیده و به کمک قاشق به شیر خوار داده شود تا هم شیرخوار از شیر مادر محروم نشود و هم تولید شیر مختل نشود.

باید اضافه کرد که در صورت بروز مشکلات پستانی مثل احتقان، زخم و شقاق نوک پستان که معمولاً به دلیل پستان گرفتن نادرست توسط شیرخوار است ضمن ادامه شیردهی به نزدیکترین مرکز صحی مراجعه کند.

در اخیر یک موضع مهم برای مادران گرامی قابل ذکر است که استفاده از شیر مصنوعی برای طفل شما تهدید است نه فرصت، شیر مصنوعی یا پودری علاوه بر افزایش ابتلا به بیماری‌های تنفسی و گوارشی، کودکتان را از رابطه عاطفی تغذیه با شیر مادر و امنیت روانی ناشی از آن محروم می‌سازد و این امر به تکامل روانی واجتماعی کودک در آینده اثرمنفی خواهد گذاشت.