دیده‌بان حقوق بشر: زنان افغانستانی بهای سنگینی برای آزادی می‌پردازند

دیده‌بان حقوق بشر امسال به مناسبت روز جهانی زن، «مقاومت، شجاعت و ایستادگی» زنان و دختران را در برابر طالبان گرامی داشته است. این سازمان تأکید کرده که زنان و دختران در کشوری برای حقوق خود مبارزه کرده‌اند که حتا صدای آنان «جرم و غیرقانونی» تلقی می‌شود و فعالیت‌های مدنی و دادخواهی‌هایشان با «شکنجه و مجازات» روبه‌رو است.

این سازمان امروز با نشر گزارشی نوشته است که ایستادگی مداوم زنان افغانستانی در یک سال گذشته، باعث شده که جامعه‌ی جهانی و برخی سازمان‌ها گام‌هایی در جهت پاسخ‌گویی طالبان بردارند.

در بخشی از گزارش آمده است که حمایت از زنان افغانستانی و متحدان آنان می‌تواند زمینه‌ساز تعریف «آپارتاید جنسیتی» به‌عنوان یک جنایت بر اساس قوانین بین‌المللی شود.

دیده‌بان حقوق بشر افزوده که زنان افغانستانی با وجود «دشواری‌های سنگین» هم‌چنان به مبارزه ادامه می‌دهند. در این گزارش آمده است: «آنان در حال سازمان‌دهی، تظاهرات و افشای سوءاستفاده‌های طالبان هستند، حتا در شرایطی که برای آزادی هزینه‌های سنگینی می‌پردازند. اکنون جامعه‌ی بین‌المللی و نهادهای قضایی باید این روند را پیش ببرند، طالبان را پاسخ‌گو بدانند و به این تخلفات پایان دهند».

در سپتامبر ۲۰۲۴، استرالیا، کانادا، آلمان و هالند متعهد شدند که طالبان را به دلیل نقض کنوانسیون سازمان ملل درباره رفع همه اشکال تبعیض علیه زنان مورد بازخواست قرار دهند. دیده‌بان حقوق بشر افزوده که این روند می‌تواند منجر به دادرسی علیه طالبان در دادگاه بین‌المللی دادگستری (ICJ) در لاهه شود.

دادگاه دادگستری اروپا نیز در ماه اکتبر اعلام کرد که تمامی زنان افغانستانی به دلیل «آزار و اذیت سیستماتیک» طالبان واجد شرایط دریافت پناهندگی در کشورهای اتحادیه اروپا هستند. با این حال، دیده‌بان حقوق بشر تأکید کرده که هم‌چنان حمایت‌های بیش‌تری برای زنان و دختران در افغانستان مورد نیاز است.

هم‌چنین در ماه اکتبر، ۸۳ کشور آزار و اذیت جنسیتی توسط طالبان را محکوم کردند. در ماه نوامبر، شش کشور عضو دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) پرونده افغانستان را برای بررسی و تحقیق به دادستان این نهاد ارجاع دادند و نگرانی خود را نسبت به وخامت وضعیت حقوق بشر در افغانستان، به‌ویژه برای زنان و دختران، ابراز کردند.

در ماه جنوری، دفتر دادستانی دیوان کیفری بین‌المللی درخواست‌هایی را برای صدور حکم بازداشت علیه دو رهبر طالبان، از جمله هبت‌الله آخندزاده، رهبر این گروه، به دلیل «جنایت علیه بشریت از طریق آزار و اذیت جنسیتی» به دادگاه ارائه کرد.

پس از تسلط طالبان بر افغانستان در اگست ۲۰۲۱، زنان و دختران با محدودیت‌های شدید مواجه شده‌اند. طالبان حقوق اساسی زنان را به‌طور سیستماتیک نقض کرده‌اند، از جمله ممنوعیت آموزش دختران بالاتر از صنف ششم، محدودیت در اشتغال، حذف آنان از فضاهای عمومی و سرکوب اعتراض‌های مدنی.

سازمان‌های حقوق بشری از جمله دیده‌بان حقوق بشر، بارها نسبت به سرکوب زنان در افغانستان هشدار داده‌اند. در ماه‌های اخیر، تلاش‌های بین‌المللی برای پاسخ‌گویی طالبان افزایش یافته است. چندین کشور غربی اقداماتی را برای محاکمه این گروه به دلیل نقض حقوق بشر آغاز کرده‌اند.