نشست دوحه؛ تاکیدها برای توجه به حقوق زنان افغانستان
حدیث حبیب‌یار
در حالی که قرار است فردا نشستی در مورد افغانستان با میزبانی سازمان ملل متحد در شهر دوحه پایتخت قطر برگزار شود؛ سازمان عفو بین الملل، سخنگوی سازمان ملل متحد، شماری از فعالان حقوق زن و جنبش‌های اعتراضی زنان از جامعه‌ی جهانی می‌خواهند که تامین حقوق زنان باید در محور بحث‌های نشست دوحه قرار گیرد.
تمنا زریاب پریانی، فعال حقوق زن در گفت‌وگو با خبرگزاری بانوان افغانستان در واکنش به نشست دوحه می‌گوید که نشست دوحه یک نوع حمایت از گروه طالبان است. به باور خانم پریانی، حتا زنانی که به نماینده‌گی از زنان افغانستان در این نشست دعوت شدند، به نحوی حمایت طالبان را خواهند کرد.
تمنا پریانی به خبرگزاری بانوان افغانستان گفت: “من فکر می‌کنم که در این نشست به زنان افغانستان هیچ فرصتی داده نمی‌شود؛ از این خاطر ما طرفدار حضور زنان دعوت شده نیستیم و این نشست را تحریم کردیم.”
بانو پریانی افزوده که هیچ نگاه مثبتی به این نشست ندارد و کشورهای جهان همان‌گونه که با پول ارسال کردن از گروه طالبان حمایت می‌کنند، از این نشست‌ها نیز اسقبال می‌کنند و کدام ممانعتی نخواهند داشت.
وی می‌گوید: “امیدوار هستم وضعیت زنان بعد از این نشست بدتر نشود. در صورتی‌که نشست‌های مرتبط با زنان و مردم افغانستان با حضور مخالفان طالبان برگزار شود و حامیان این گروه تروریستی حضور نداشته باشند، قطعا ما طرفدار آن خواهیم بود.”
هم‌زمان با این بخش آسیایی سازمان ملل متحد می‌گوید که نشست دوحه‌‌ی سازمان ملل متحد در مورد افغانستان باید پایانی بر مصونیت از مجازات نقض حقوق بشر در زمان طالبان باشد.
دپروس موچنا، مدیر ارشد عفو بین الملل گفت: ” نشست آتی دوحه یک فرصت مهم برای یک اقدام متحد و هماهنگ برای حمایت از حقوق همه‌ی مردم افغانستان به‌ویژه حقوق زنان و دختران است.
فرهنگ معافیت از مجازات که به نقض حقوق بشر شدید توسط طالبان کمک می‌کند، باید فوراً مورد توجه قرار گیرد. جامعه بین‌المللی نمی‌تواند به رویکرد «به‌طور معمول» در قبال وضعیت حقوق بشر در افغانستان ادامه دهد.”
مدیر ارشد عفو بین الملل افزود: «طالبان به‌عنوان مقامات بالفعل در افغانستان، نادیده‌گرفتن کامل تعهدات این کشور تحت قوانین بین‌المللی را نشان داده و حقوق آزادی بیان، اجتماع‌ها و تشکل‌های مسالمت‌آمیز و دسترسی به عدالت را در این کشور به شدت محدود کرده است. محدودیت‌های تبعیض آمیز طالبان بر حقوق زنان و دختران با هدف محو کامل آنها از عرصه‌های عمومی نیز در ماه های اخیر تشدید شده است.”
دپروس موچنا تاکید می‌کند که در دوحه، دبیرکل سازمان ملل متحد، مقامات ارشد سازمان ملل متحد و همه‌ی فرستادگان ویژه شرکت کننده در نشست از منطقه و فراتر از آن باید اصرار داشته باشند که طالبان فورا تمام محدودیت‌های محدودکننده حقوق زنان و دختران را لغو کنند.
وی بیان کرد: ” کرده همه‌ی کسانی را که گروه طالبان خودسرانه دستگیر و به طور غیرقانونی بازداشت شده‌اند فورا باید آزاد کنند.”
هم‌چنان استیفان دوجاریک، سخنگوی منشی عمومی سازمان ملل متحد می‌گوید که در این نشست که قرار است در دوحه پایتخت قطر، میان نمایندگان ویژۀ کشورها و گروه‌های جامعۀ مدنی به شمول زنان برگزار شود، باید صدای زنان افغانستان شنیده شود و محور اصلی گفت‌گوهای این نشست وضعیت زنان افغانستانی باشد.
آقای دوجاریک گفت: “بسیار مهم است که صدای زنان افغانستان در این گفت‌گوها شنیده شود و از حق‌شان دفاع شود.”
دوجاریک در نیوریارک به خبرنگاران گفت که انتونیو گوتیرش، منشی عمومی سازمان ملل متحد پس از کنفرانس امنیتی مونیخ، روز یکشنبه وارد دوحه پایتخت قطر می‌شود تا دومین نشست نمایندگان ویژه کشورهای عضو و سازمان‌های منطقه‌ای را در مورد افغانستان برگزار کند.
او، بیان کرد که در این نشست در مورد چگونگی رویکرد افزایش مشارکت بین‌المللی به شیوه‌ای منسجم، هماهنگ و ساختاریافته، از جمله از طریق در نظر گرفتن توصیه‌های ارزیابی مستقل در مورد افغانستان، بحث خواهد شد.
زرقا یفتلی، یکی دیگر از فعالان حقوق زن نیز امروز با نشر نامه‌ای در برگه‌ی اکس‌اش نگاشته که ده‌ها سازمان و فعال زن در نامه‌ای به نمایندگان کشورها برای افغانستان، خواهان به رسمیت شناختن ایجاد «رژیم آپارتاید جنسیتی» در افغانستان و محور قرار گرفتن حقوق زنان در بحث‌های نشست دوحه شدند.
زرقا گفته است که این نامه از سوی بیش از ۳۵ سازمان و ۱۷۰ فعال زن امضا شده است.
فعالان حقوق زن در این نامه تاکید کردند که هرگونه تصمیم در نشست دوحه، باید حقوق زنان، آزادی و عدالت را در افغانستان احیا کند.
در این نامه‌ی سرگشاده خطاب به نمایندگان ویژه کشورها برای افغانستان، از آنها خواسته شده که باید ایجاد «رژیم آپارتاید جنسیتی» توسط طالبان در افغانستان به رسمیت شناخته شود.
فعالان زن هم‌چنین نگرانی‌های خود را درباره ارزیابی مستقل هماهنگ‌کننده‌ی ویژه ملل متحد برای افغانستان، ابراز کرده‌اند. آنها نوشتند که این ارزیابی جامع و دقیق نیست و وضعیت واقعی افغانستان، به ویژه «آپارتاید جنسیتی» کنونی را بازتاب نمی‌دهد. “اتخاذ هرگونه تصمیم برمبنای این ارزیابی هماهنگ‌کننده ملل متحد، واقع‌بینانه و فراگیر نخواهد بود.”
این فعالان خواستار تعیین یک کارشناس حقوق بشر به عنوان نماینده‌ی ویژه ملل متحد به افغانستان شده‌اند که هیچ ارتباطی با یکی از گروه‌های قومی در این کشور نداشته باشد.
زنان در این نامه هم‌چنین تاکید کردند که ماموریت نماینده احتمالی ملل متحد، باید تعامل سیاسی با افغانستان و توجه به «آپارتاید جنسیتی» جاری در این کشور باشد.
فعالان زن از نمایندگان ویژه کشورها خواستند که نشست دوحه به گونه‌ی زنده از رسانه‌ها پخش شود و اگر این امکان وجود ندارد، در پایان هر روز درباره جلسلات آن گزارش‌دهی شود.
در این نامه گفته شده که ایجاد حکومت فراگیر در افغانستان که از خواست تمام مردم نمایندگی کند، از همه مهم‌تر است. فعالان زن گفتند که برای دست‌یابی به صلح و ثبات دایمی در افغانستان، هر تصمیمی که در این مورد در نشست دوحه گرفته می‌شود، باید براساس خواسته‌ها و نیازهای مردم باشد.
آنها گفتند برای استقرار هر حکومتی در افغانستان، پایبندی به ارزش‌های دموکراتیک و قوانین بین‌اللملی مرتبط به حقوق زنان و هم‌چنین تضمین مشارکت جمعی مردم از طریق فرایندهای دموکراتیک، ضروری است.
در همین حال، جنبش‌های اعتراضی زنان نیز با فرستادن اعلامیه‌‌ها و نوار‌های تصویری خود به رسانه‌ها می‌گویند که طالبان قابل تغییر نیستند و باید از حکومت بدیل این گروه در سطح جهانی حمایت صورت گیرد.
اعضای جنش زنان معترض موسوم به جنبش “شنبه‌های ارغوانی” با نشر یک نوار تصویری می‌گویند که با وجود تلاش‌های فروان ملی و بین‌المللی و سرازیر شدن میلیون‌ها دالر کمک بدون پرسش به طالبان در بیشتر از دو سال گذشته، کاملا روشن شده است که این گروه قابل تغییر و انعطاف‌پذیر نیست.
“طالبان حتا به ابتدایی‌ترین حقوق انسانی و بشری شهروندان کشور به‌ویژه زنان و اقوام آسیب‌پذیر احترام قایل نیستند. حاکمیت طالبان در دور نخست و دو و نیم سال گذشته ثابت می‌کند که این گروه توانایی تعامل با مردم افغانستان و جامعه جهانی را ندارد. طالبان با تبدیل افغانستان به پایگاه دهشت‌افگنان بین‌المللی، بزرگترین تهدید امنیتی برای منطقه و جهان استند.”
این جریان اعتراضی از رویکرد دفتر هیات معاونت ملل متحد در افغانستان (یوناما) برای “سیاست سفیدنمایی” طالبان انتقاد کرده و گفته است که برای تعامل بیشتر از نمایندگان طالبان خواسته شده که در نشست دوحه حضور یابند.
جنبش شنبه‌های ارغوانی گفته است: “از نظر ما، درخواست تعامل بیشتر با طالبان و دعوت این گروه در نشست‌های سازمان ملل متحد، به طالبان جرات بیشتر می‌بخشد تا بدون ترس از پیگرد قانونی با وضع محدودیت‌های شدید، جنایت علیه بشریت را ادامه دهند.”
این جریان اعتراضی تاکید کرده است که بحران کنونی افغانستان از طریق ایجاد یک “نظام غیرمتمرکز” و بر اساس آرای مردم قابل حل است و از جامعه جهانی و ملل متحد خواسته است که از بدیل حکومت طالبان هراسی نداشته باشند.
هم‌چنان جنبش “روزنه آزادی افغانستان” در یک گردهمایی اعتراضی به نشست دوحه واکنش نشان داده و می‌گوید که دعوت طالبان به این نشست، برای اعضای این جنبش سوال‌برانگیز است.
اعضای این جنبش گفتند: “طالبان به عنوان گروه «زن‌ستیز» سزاوار مذاکره نیستند، بلکه باید منزوی و نابود شوند.”
در کنار این جنبش‌ها اعضای جنبش “چتر اتحاد ملی زنان افغانستان” در اعلامیه‌ای اعتراض خود را به نشست دوحه اعلام کرده‌اند.
اعضای این نهاد در اعلامیه‌ی خود گفته‌اند که حضور طالبان در این نشست موجب ناراحتی جدی در میان زنان معترض و جامعه‌ی افغانستان شده است.
این نهاد از عدم توجه سازمان ملل متحد و جامعه‌ی جهانی به حقوق زنان و نادیده گرفتن شهروندان افغانستان در مذاکرات ابراز نگرانی کرده است.
اعضای این جنبش گفتند: “حضور گروه طالبان در مذاکرات بین‌المللی که متهم به جرایم جنگی، نسل‌کشی و آپارتاید جنسیتی هستند، نشان‌گر عدم اهمیت به حقوق بشر و طرزالعمل سازمان ملل متحد است. این دعوت طالبان به معنای حذف صدای میلیون‌ها شهروند افغانستان به‌ویژه زنان و هتک حرمت به کرامت بشری است.”
اعلامیه افزوده است که هرگونه تعامل با گروه طالبان، نوعی “باج‌دهی به تروریسم” و سیلی محکم به‌روی زنان و و نادیده گرفتن خواسته‌های مردم افغانستان است.
این جنبش افزود: “گروه طالبان به‌عنوان جنایت‌کاران جنگی و ناقضان حقوق بشر، باید به دادگاه کیفری بین‌المللی معرفی شوند.”
بر اساس اعلامیه، تمامی جنبش‌های اعتراضی زنان افغانستان، نشست دوحه با اشتراک طالبان را خلاف خواست ملت افغانستان می‌دانند و به هرگونه نتایج خروجی از این کنفرانس با دیده‌ی تردید می‌نگرند.
این در حالی‌ست که نشست دوحه درباره افغانستان به میزبانی آنتونیو گوترش، دبیرکل ملل متحد قرار است در روزهای ۲۹ و ۳۰ دلو برگزار شود. در این نشست نمایندگان خاص بیش از ۲۰ کشور جهان اشتراک خواهند کرد. با این حال، تاکنون درباره‌ی شرکت نمایندگان زنان و جریان‌های سیاسی از افغانستان در این نشست، اطلاعاتی در دست نیست.
