آخرین نفس‌های آزادی بیان در افغانستان؛ یونیسکو و حمایت از خبرنگاران زن

سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل یا یونیسکو اعلام کرده که برای روزنامه‌ نگاران به‌ویژه خبرنگاران زن در افغانستان آموزش و منابع را برای گزارش‌دهی امن در مورد مسایل حیاتی فراهم می‌کند. این نهاد گفته که برای ۸۸۰خبرنگار در افغانستان آموزش می‌دهد که ۴۱.۵ درصد آنان زنان استند. از سوی دیگر برخی از روزنامه‌نگاران زن می‌گویند که محدودیت‌های طالبان در برابر آزادی بیان و کار خبرنگاری تشدید شده و آنان در معرض بی‌کاری قرار دارند. محدودیت‌ها طالبان بر زنان باعث شده که بیش‌تر رسانه‌ها روزنامه‌نگاران زن را به کار استخدام نکنند. 

یونیسکو با نشر پیامی در برگه‌ی اکس تاکید کرده است که حفاظت از روزنامه‌ نگاران برای دموکراسی بسیار مهم است.

این تاکید در حالی صورت می‌گیرد که پس از حاکمیت دوباره‌ی طالبان، آزادی بیان به شدت محدود شده و روزنامه‌ نگاران به‌ویژه خبرنگاران زن با تهدید از سوی طالبان و سانسور مواجه‌اند.

یونیسکو گفته است که یک هزار و ۲۳۸ برنامه در مورد محتواهای که علاقه‌مندی عمومی به آنان زیاد است به خبرنگاران زن ارایه کده و هم‌چنان یک هزار و ۸۵۰ صنف‌های آموزش غیر رسمی را نیز به روزنامه‌نگاران برگزار کرده است.

یونیسکو از سوی دیگر افزوده که در چندین رادیو، از جمله هفت ایستگاه تحت رهبری زنان خبرنگاران زن را آموزش داده است.

اکنون اتحادیه‌ی اروپا و یونیسکو برای ۸۸۰ خبرنگار در افغانستان آموزش می‌دهد که ۴۱.۵ درصد آنان زنان استند.

این سازمان از طریق برنامه‌های آموزشی برای خبرنگاران دست‌رسی به اطلاعات را برای بیش از ۱۷ میلیون نفر را فراهم کرده که دست‌کم ۵.۱ میلیون نفر آنان زنان می‌باشند. 

سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل گفته است که برای حمایت از تاب‌آوری رسانه‌های افغانستان و مبارزه با مصونیت از مجازات تلاش می‌کند. به گفته‌ی یونیسکو این ابتکار به روزنامه نگاران، به‌ویژه زنان، آموزش و منابعی را برای گزارش امن در مورد مسایل حیاتی توان‌مند می‌کند.

براساس خبرنامه‌، یونیسکو و اتحادیه‌ی اروپا تلاش دارند که در افغانستان با مصونیت از مجازات حملات در برابر روزنامه‌ نگاران مقابله کرده، رسانه‌های آزاد و مستقل را ترویج و دست‌رسی به اطلاعات دقیق را تضمین کنند. 

آزادی مطبوعات یکی از مهم‌ترین دست‌آوردهای دو دهه‌ی گذشته در افغانستان به‌شمار می‌رفت که پس از حاکمیت طالبان آهسته‌آهسته در حال از بین رفتن است.

گروه طالبان پس از به دست گرفتن محدودیت‌های شدید بر کار رسانه‌ای و خبرنگاران وضع کرده است. زنان روزنامه‌نگار از این محدودیت‌ها بیش‌تر آسیب را متحمل شده‌اند؛ طوری‌که ۸۲ درصد خبرنگاران زن وظیفه‌های شان را از دست داده‌اند. 

طالبان بر خبرنگاران زن محدودیت‌های شدیدتری وضع کرده که در نتیجه‌ی این سیاست‌ها خبرنگاران زن از پوشش خبری برنامه‌های رسمی طالبان، گشت‌وگذار آزادنه در فضاهای عمومی، گفت‌وگو با مقام‌های این گروه با محدودیت‌های بیش‌تر مواجه‌اند.

برخی از خبرنگاران زن در گفت‌وگو با خبرگزاری بانوان افغانستان گفته‌اند که این محدودیت‌ها باعث شده است که آنان به اطلاعات دست‌رسی نداشته باشند. این روند باعث شده که برخی از روزنامه‌نگاران زن وظیفه‌های شان را ترک کنند و یا سازمان‌های رسانه‌ای آنان را از کار اخراج می‌کنند.

سارا احمدزی –نام مستعار- یکی از خبرنگاران رسانه‌های خصوصی از کابل می‌گوید که مدیران آنان همواره در پی بهانه‌گیری استند تا آنان را از کار اخراج کنند. به گفته‌ی وی آنان به دلیل محدودیت‌های طالبان به اطلاعات دست‌رسی ندارند و در برخی از برنامه‌ها به خبرنگاران زن اجازه‌ی شرکت داده نمی‌شود. این عامل‌ها باعث شده است که بیش‌تر رسانه‌ها ترجیح می‌دهند که کارمندان آنان مردان باشند نه دختران و زنان.

احمدزی هم‌چنان می‌افزاید که در فضاهای عمومی نیز آنان با آزار و اذیت از سوی نیروهای طالبان مواجه اند. طوری که آنان اگر با تصویربردار و یا همکار مرد شان در ساحه باشد؛ طالبان به آنان اجازه‌ی گزارش تهیه کردن را نمی‌دهد. حتا گاهی نیروهای طالبان از مصاحبه‎کردن آنان با مردان نیز ممانعت می‌کنند. به گفته‌ی سارا این وضعیت نه تنها  که آنان؛ بلکه مدیران شان را نیز به شدت دچار مشکل کرده است. 

خبرنگاران زن براساس فرمان طالبان مجبور استند که در فضاهای عمومی و رسانه‌های تصویری از ماسک استفاده کنند. آنان اجازه ندارند که با همکار مرد شان برنامه اجرا کنند و یا حتا در برنامه‌های شان مهمان مرد داشته باشند.

این گروه در نخسیتن اقدام نشر سریال‌ها و تبلیغات که در آنان زنان حضور داشته باشند را نیز در رسانه‌های داخلی منع کرده است.

در برخی از ولایت‌ها مثل هلمند کار خبرنگاران زن در رسانه‌ها ممنوع و هم‌چنان این گروه در ولایت خوست تماس تلفنی زنان در برنامه‎های زنده را نیز ممنوع کرده است. 

این محدودیت‌ها فضا را بیش‌تر از پیش بر خبرنگاران زن در افغانستان تنگ کرده است. در حالی‌که خبرنگاران زن اجازه‌ی کار را با محدودیت‌های شدید دارند؛ اما تمام دانشکده‌های خبرنگاری به‌روی آنان مسدود است.

برخی از سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی تلاش دارند که از این طریق برای برخی از زنان و دختران زمینه‌ی کار و آموزش را در نهادهای رسانه‌ی فراهم کند. 

این محدودیت‌های طالبان با واکنش‌ها و انتقادهای تند بین‌المللی مواجه بوده؛ اما طالبان ایجاد هر نوع محدودیت بر رسانه‌ها را رد کرده و می‌گویند که مطبوعات مطابق به شریعت اسلامی و منافع ملی افغانستان اجازه‌ی فعالیت آزادانه را دارند.