ممنوعیت حمامهای عمومی برای زنان؛ بحران بهداشتی در سرمای هرات
حدیث حبیبیار

با وجود سرمای شدید زمستان و مشکلهای چون کمبود برق و آب که همهجا را فراگرفته است، گروه طالبان همچنان به زنان و دختران اجازه نمیدهد که از حمامهای عمومی استفاده کنند. این محدودیتها زندگی روزمرهی زنان و کودکان را در هرات دشوارتر کرده و مشکلهای بهداشتی و بیماریهای زیادی را برای آنان به همراه داشته است.
پروین تاجیک، باشندهی هرات و مادر چهار کودک است که در یک خانهی کرایهای زندگی میکند. او از دسترسی به امکانات ابتدایی مانند مواد سوخت، آبگرمکن، برق و حتی حمام مناسب محروم است. در روزهای سرد زمستان، زمانی که همهی مردم نیاز به حمام و آب گرم دارند، پروین مجبور است برای فراهم کردن نیازهای روزمرهاش با مشکلات زیادی دستوپنجه نرم کند.
بانو تاجیک میگوید که بهدلیل بسته بودن حمامهای عمومی به روی زنان از سوی طالبان، شستوشوی خود و کودکانش به یک مشکل جدی در زندگیاش تبدیل شده است.
پروین میافزاید که این شرایط نه تنها که سبب بیماریهای جسمی برای خانوادهاش شده؛ بلکه سبب فشار روانی نیز به در آنان شده است. او افزوده است: «در فضای باز در آفتاب که معمولا در زمستان همان آفتاب هم نیست، فرزندان خوده میشویم. از آغاز زمستان تا حال بیشتر روزها سرماخورده هستند. اگر حمام نکنند هم که باز به بیماریهای دیگری مبتلا میشوند. نمیدانم چی کنم در کل وضعیت خوبی ندارم همیشه افسرده و پریشان هستم».
او به عنوان یک مادر که همواره نگران سلامتی و رفاه فرزندانش است از گروه طالبان میخواهد که در فصل زمستان به زنان و دختران نیز اجازهی رفتن به حمامهای عمومی را بدهند. بانو تاجیک گفت: «سه سال میشود که من و فرزندانم درست حمام نکردم. شاید برای تان تعجبآور باشد؛ اما ما تحت حاکمیت طالبان هر نوع بدبختی را تجربه میکنیم. انتظار دارم که این گروه به محدودیتهای خود در برابر زنان پایان دهند».
بانو تاجیک که سرپرست یک خانوادهای پنج نفریست، بیان میکند که بهخاطر خیاطی کردن و نشستنهای طولانیمدت، دچار بیماری دیسک کمر شده است. او میگوید که برای کاهش درد و تسکین بدنش، در هر بار شستوشوی نیاز به حمام گرم دارد؛ اما به دلیل نبود امکانات مانند آبگرمکن و مشکلات موجود در دسترسی به حمامهای عمومی، این امر برایش تبدیل به یک چالش جدی شده است.
او از این شرایط رنج میبرد و میگوید که نبود حمام گرم تأثیر منفی بر سلامت جسمانی و روحی خودش نیز گذاشته است. پروین ادامه میدهد: «هربار که در هوای سرد حمام میکنم، انگار بهجای استخوان میلههای آهنی در بدنم است. توان نشستوبرخاست را ندارم. شاید اگر مانند سالها پیش در حمام عمومی بروم در گرمایش جانم ملایم شود که متأسفانه تحت حاکمیت این گروه نادان غیرممکن است».
پروین با ابراز نگرانی عمیق میگوید که با درآمدی که از خیاطی دارد، نمیتواند که نیازهای اساسی خانوادهاش را فراهم کند. او ادامه میدهد که با این درآمد محدود، حتی قادر به فراهم کردن امکانات ابتدایی مانند سوخت، آب گرم و حمام مناسب برای خود و فرزندانش نیست.
پروین با اشاره به مشکلات روزافزون زندگیاش میافزاید که اگر ممنوعیت استفاده از حمامهای عمومی برای زنان ادامه پیدا کند، شرایط برای او و خانوادهاش به شدت دشوارتر خواهد شد و مشکلات بهداشتی و روحی آنان افزایش خواهد یافت.
همچنین، برخی دیگر از زنان در این ولایت نیز نگرانیهای مشابهی دارند و شرایط زندگیشان تحت تأثیر ممنوعیت استفاده از حمامهای عمومی برای زنان، قرار گرفته است. آنان میگویند که پس از این ممنوعیت، فرزندانشان به دلیل عدم دسترسی به حمامهای مناسب و گرم، همواره به بیماریهایی همچون «سینهبغل و سرماخوردگی» مبتلا میشوند.

زهرا سلطانی، یکی دیگر از این زنان است که شرایط زندگی تحت حاکمیت طالبان برایش به شدت دشوار شده است. او میگوید که حکومت طالبان، با بسته کردن حمامهای عمومی، زمینهی رعایت نظافت و بهداشت شخصی را برای آنان بسیار سخت کرده است. زهرا تأکید میکند که این محدودیتها باعث افزایش مشکلات بهداشتی برای زنان و فرزندان شان شده و شرایط زندگی آنان را به مراتب بدتر کرده است.
بانو سلطانی مادر دو طفل است. او میافزاید که طفل کوچکاش که ۹ ماهه است به بیماری سینهبغل مبتلا شده و به دشواری جانش از مرگ نجات یافته است. زهرا ادامه میدهد: «پیشاز حکومت طالبان حمامها گرم بود. مردم در جوش و خروش زندگی میکردند. در طول هفته که کار خانه زیاد بود، آخر هفته دست دختر خوده میگرفتم و برای پاکی بدن خود به حمام میرفتم. حالا طالبان حتا نظافت را از ما گرفتهاند. طفل کوچکم بهخاطر هوای سرد حمام خانه سبنهبغل شد. تا حالش خوب شد، مرگ را به چشمهایم دیدم».
زهرا تأکید میکند که دسترسی به حمامهای عمومی نه تنها برای رعایت بهداشت شخصی ضروری است؛ بلکه برای حفظ سلامت عمومی نیز اهمیت دارد. او گفت: «زمانیکه زنان و دختران نتوانند نظافت خود را رعایت کنند، در خانوادهها بیمهری به وجود میآید و این رفته رفته سبب افزایش جداییها و خشونتهای خانوادگی در جامعه میشود. همچنان اگر همهی ما به امکانات مناسب دسترسی نداشته باشیم، سبب میشه تا بیماریها در میان همه شیوع کند و سلامت همه در خطر باشد».
او نیز از مشکلهای اقتصادی شکایت دارد و میگوید که محدودیتهای کاری طالبان، سبب فقر در میان خانوادهاش شده و به مشکل میتواند که هزینهی تداوی فرزندانش را پرداخت کنند. بانو سلطانی افزوده است: «اینقدر پول دوا و داکتر از کجاست؟ زمانی که کار و کسبی نباشد، چگونه یک مادر میتواند که طفل خود را تداوی کند؟ اگر ممنوعیت کاری نمیبود شاید حال وظیفه میداشتم و یک حمام گرم با بهترین امکانات به فرزندان خود میساختم».
در همین حال شماری از پزشکان متخصص نیز در این ولایت از تداوم ممنوعیت استفاده از حمامهای عمومی برای زنان و کودکان ابراز نگرانی کرده و میگویند که این ممنوعیت امکان دارد که سبب شیوع انواع مختلف بیماریها در جامعه شود.
یک پزشک زن که بهدلیل مشکلات امنیتی نخواست نامی از آن برده شود در صحبت با خبرگزاری بانوان افغانستان گفته است بسته بودن حمامهای عمومی در افغانستان میتواند تأثیرات منفی زیادی از جمله محدودیت در دسترسی به خدمات بهداشتی، افزایش مشکلات بهداشتی در دوران قاعدگی و مشکلات در رعایت بهداشت فردی بر سلامت زنان و کودکان داشته باشد.
او گفت: «حمامهای عمومی در بسیاری از مناطق افغانستان نقش مهمی در فراهم کردن خدمات بهداشتی دارند. بسته شدن این حمامها به ویژه برای زنان و کودکان، سبب کاهش دسترسی به مکانهای بهداشتی میشود و ممکن است منجر به مشکلات بهداشتی مانند بیماریهای پوستی و عفونتها گردد».
همچنان این پزشک زن بیان میکند که استفاده از حمامهای عمومی برای زنان و دختران در دوران قاعدگی بسیار یک امر ضروری است. وی میگوید: «بسته شدن این حمامها، دسترسی به امکانات لازم برای حفظ بهداشت فردی زنان را محدود میکند و این مسئله میتواند سبب افزایش خطر عفونتهای دستگاه تناسلی در زنان شود».
این پزشک همچنان در پیامی میافزاید که در مجموع، بسته شدن حمامهای عمومی نه تنها بر بهداشت فردی تأثیر میگذارد؛ بلکه میتواند به افزایش مشکلات بهداشتی و روانی در زنان و کودکان منجر شود و بر سلامت عمومی جامعه تأثیرات منفی بگذارد.
طالبان پس از بازگشت به قدرت در افغانستان در فصل پاییز ۱۴۰۱ خورشیدی، به طور مداوم سلسلهای از محدودیتها را بر زنان وضع کردند. یکی از این اقدامها، بسته شدن حمامهای عمومی زنانه بود.
این تصمیم سبب شد که زنان در تمام مناطق کشور دیگر نتوانند از این امکانات بهداشتی بهرهمند شوند. طالبان با استناد به دلایل شرعی، اعلام کردهاند که استفاده از حمامهای عمومی زنانه از نظر آنان «جایز» نیست و باید ممنوع شود.