بحران سلامت زنان در افغانستان؛ افزایش مرگومیر مادران و چالشهای دسترسی به خدمات پزشکی
آینور سعیدپور

صندوق جمعیت سازمان ملل متحد برای افغانستان اعلام کرده است که دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی در مناطق دوردست این کشور همچنان یک چالش جدی است. این نهاد تأکید کرده که نبود امکانات و کمبود نیروی متخصص بهویژه پزشکان و قابلههای زن، سلامت زنان باردار و نوزادان را با خطر جدی روبهرو کرده است.
این نهاد امروز (۱۴ دلو) در گزارشی، داستان بیبیگل، یک زن باردار از ولایت ارزگان را روایت کرده است. او مانند بسیاری از زنان دیگر در مناطق روستایی افغانستان، به مراقبتهای درمانی مناسب دسترسی ندارد و خطرات بارداری و زایمان برای او افزایش یافته است.
در بسیاری از این مناطق، زنان به دلیل نبود مراکز درمانی نزدیک، مجبورند مسافتهای طولانی را برای دریافت خدمات پزشکی طی کنند؛ امری که در شرایط بحرانی، جان مادران و نوزادان را به خطر میاندازد.
صندوق جمعیت سازمان ملل متحد نوشته است که در سال ۲۰۲۴، با حمایت اتحادیهی اروپا، به ۱۶ هزار و ۲۶۳ نفر در دهکدههای دوردست افغانستان خدمات بهداشتی ارایه کرده است. این خدمات شامل بهداشت باروری، مراقبت از مادران و نوزادان، و خدمات درمانی برای کودکان و نوجوانان بوده است.
در این گزارش تأکید شده که فعالیتهای این نهاد در ارایهی مراقبتهای بهداشتی و افزایش دسترسی به قابلههای ماهر، نقش کلیدی در کاهش مرگومیر مادران و نوزادان دارد. با اینحال، افغانستان همچنان با کمبود ۱۵ هزار قابله مواجه است. بر اساس آمار سازمان ملل، این کمبود در کنار سایر مشکلهای بهداشتی، یکی از دلیلهای اصلی نرخ بالای مرگومیر مادران در افغانستان است.
در حالی که سازمانهای بینالمللی نسبت به بحران بهداشتی در افغانستان هشدار میدهند، طالبان ادعا کردهاند که نیروی کار زن در این بخش به اندازهی کافی وجود دارد؛ اما گزارشهای مستقل نشان میدهند که بسیاری از بیمارستانها و مراکز درمانی در مناطق روستایی از نبود پزشکان متخصص، بهویژه پزشکان زن، رنج میبرند. محدودیتهای طالبان بر کار زنان نیز باعث شده است که بسیاری از قابلهها و پزشکان زن نتوانند بهدرستی به فعالیت خود ادامه دهند.
افغانستان یکی از بالاترین نرخهای مرگومیر مادران و نوزادان را در جهان دارد. عواملی همچون کمبود کادر درمان متخصص، بهویژه پزشکان زن، نبود تجهیزات پزشکی کافی، و کمبود بیمارستانها و مراکز درمانی در ولایتهای دوردست، از مهمترین دلایل افزایش مرگومیر مادران و نوزادان در این کشور عنوان شده است.
کارشناسان بهداشت و نهادهای بینالمللی بارها هشدار دادهاند که بدون حمایت کافی از سیستم بهداشت و درمان، وضعیت سلامت زنان و کودکان در افغانستان وخیمتر خواهد شد. در شرایطی که بسیاری از کشورهای جهان در حال کاهش مرگومیر مادران هستند، افغانستان همچنان با بحرانی عمیق در این زمینه روبهرو است.
وضعیت بهداشت و درمان در افغانستان، بهویژه برای زنان و کودکان، همچنان نگرانکننده است. کمبود قابلههای ماهر، محدودیتهای گسترده بر کار زنان در بخش بهداشت و نبود امکانات درمانی مناسب، از عواملی هستند که سلامت مادران و نوزادان را به خطر انداختهاند.