روز جهانی حقوق بشر؛ زنان افغانستانی در سایهی «آپارتاید جنسیتی و سکوت جهانی»
آینور سعیدپور
دهم دسامبر، به عنوان «روز جهانی حقوق بشر»، در حالی از سوی جامعهی جهانی تجلیل میشود که زنان و دختران در بیش از سه سال گذشته یکی از بدترین نقض حقوق بشری را تجربه کرده و از ابتداییترین حقوق شان توسط طالبان محروم شدهاند. به گفتهی سازمان ملل متحد، ۲۱ میلیون چهارصد هزار زن و دختر در افغانستان با فرسایش نظاممند حقوق بنیادی انسانی خود بهشمول حقوق اجتماعی، اقتصادی و سیاسی روبهرو هستند. با این حال، زنان و دختران از «سکوت» جامعهی جهانی در برابر پاسخگو نکردن طالبان در برابر نقض حقوق بشر انتقاد دارند.
همزمان با روز جهانی حقوق بشر، شماری از دختران و زنان که در بیش از سه سال گذشته، با محدودیتهای دستوپاگیر طالبان زندگی میکنند، از عملکرد و رویکرد جامعهی جهانی و سازمان ملل متحد در برابر وضعیت زنان و دختران در افغانستان انتقاد دارند. آنان میگویند که هیچ اقدام جدی از سوی جهان در برابر طالبان بهدلیل نقض حقوق بشر انجام نشده است.
فریبا احمدی، باشند هرات میگوید که پس از حاکمیت طالبان مانند میلیونها زن دیگر از همهی حقوقش محروم شده است. او از حق کار، آموزش و حتا گشتوگذار آزادانه در اجتماع محروم شده است.
بانو احمدی میگوید که طالبان، پس از به دست گرفتن قدرت، حقوق بشری را به گونهی بیسابقه نقض کرده و زنان را از متن جامعه به حاشیه و کنج خانه رانده است. «پس از حاکمیت طالبان، حقوق بشری رعایت نشده است. زنان و دختران حتا از حقو آموزش و کار نیز محروم شدند».
فریبا از روند وضع محدودیتها و نقض حقوق بشر از سوی طالبان در سال گذشته نیز انتقاد کرده و میگوید که این وضعیت به گونهی تدریجی در حال بدتر شدن است. او به بستهشدن انستیتوتهای پزشکی در سراسر افغانستان، بهروی دختران اشاره کرده و میافزاید که این نمونهی از بدترشدن وضعیت حقوق بشری است.
طالبان، افزون بر اینکه در بیش از سه سال گذشته، دستکم ۸۰ فرمان به هدف محدودکردن زنان و دختران صادر و اجرا کرده است؛ وزارت صحت عامهی این گروه در ۱۲ قوس، در فرمان شفاهی به انستیتوتهای پزشکی دستور داد که آموزش دختران را تعلیق کند.
به گفتهی فریبا، محدودیتهای گستردهای که در سه سال گذشته از سوی طالبان بر زنان و دختران وضع شده، پیامدهای «مخربی» بر جامعه و اقتصاد این کشور گذاشته است. او با اشاره به فرمان ممنوعیت کار زنان در نهادهای داخلی و خارجی میافزاید که بسیاری از زنان نانآور خانوادههای شان بودند و اکنون در وضعیت بد اقتصادی قرار دارند.
احمدی میگوید، در حالی که جهان از روز جهانی حقوق بشر تجلیل میکنند؛ اما زنان و دختران به دور از توجهی جهان در کنج خانههای شان با وضعیت بد روانی دستوپنجه نرم میکنند.
فریبا میگوید که جامعهی جهانی و سازمانهای حقوق بشری باید بر طالبان فشارهای حداکثری را ایجاد کرده و این گروه را مجبور به رعایت حقوق زنان کنند. به گفتهی او، جهان رژیم حاکم در افغانستان را وادار کند که به زنان اجازهی کار و آموزش را دهد.
۷۶ سال پیش از امروز اعلامیهی جهانی حقوق بشر تصویب شد. این اعلامیهای ۳۰ مادهای که همه انسانها را از لحاظ حقوق و کرامت انسانی یکسان میداند از دستاوردهای مهم تاریخ بشر پنداشته میشود.
طالبان افزون بر اینکه حقوق زنان را نقض کرده، حقوق بشری به گونهی گسترده نقض شده است. به صورت عموم، شهروندان افغانستان از حق مشارکت سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و مدنی محروم شده اند. این گروه حکومتی تشکیل داده که در آن افزون بر محرومیت زنان، جوانان، اقلیتهای قومی و مذهبی نیز در آن مشارکت ندارند.
در بیش از سه سال گذشته، محکمههای صحرایی، شلاقزدن در محضر عام، بازاشتهای خودسرانه، ممنوعیت تجمعها و گردهماییهای اعتراضی در افغانستان اجرا شده که سازمان ملل و سایر سازمانهای حقوق بشری آنرا نقض حقوق بشر عنوان کرده است.
*نورا مهربان، از کابل میگوید که طالبان، هرچند به گونهی گسترده حقوق همهی شهروندان افغانستان را نقض کرده؛ اما وضعیت زنان در این کشور بدتر بوده و حقوق شان نیز بیشتر نقض شده است.
بانو مهربان میافزاید که به دور از نظارهی جامعهی جهانی این گروه سیاست سرکوب را در افغانستان حاکم کرده و هیج شهروندی «جرات» اعتراض در برابر نقض حقوق شان را نیز ندارند. او با اشاره به اعتراضهای زنان و دختران میگوید که طالبان بیشتر زنان را به جرم حقخواهی، بازداشت، شکنجه و زندانی کرده است.
به گفتهی نورا، «احترام به حقوق بشر» در ایدیالوژی طالبانی هیچ جایگاهی ندارد و همهی سیاستهای این گروه حقوق اساسی همهی شهروندان بهویژه زنان را نقض کرده است. «طالبان گروهیست که بنابر ایدیالوژی زنستیزانه و باور به حقوق بشر ندارند اساسگزاری شده است.»
باوجودیکه برگزاری هرگونه تجمع و گردهمایی در حاکمیت طالبان ممنوع است؛ اما تعدادی از اعضای «جنبش زنان به سوی آزادی»، در اعتراض به نقض حقوق زنان در کابل گردهمایی اعتراضی برگزار کردند.
در بیانیهی «جنبش زنان بهسوی آزادی» آمده است که جامعهی بینالمللی باید برای تأمین حقوق بشر، بهویژه حق آموزش برای زنان و دختران گامهای جدی بردارد.
این جنبش خطاب به جهان گفته است که افغانستان در سکوت شما میسوزد.
دفتر نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما)، در بیانیهای بهمناسبت روز جهانی حقوق بشر از طالبان خواسته که تعهدات جهانی حقوق بشر را برای صیانت و شکوفایی نسل کنونی و آینده بپذیرند.
روزا اوتنبایوا، نمایندهی ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد در افغانستان و رییس یوناما گفته که با وجود بهبود امنیت و کاهش منازعات مسلحانهی خشونتبار، اقدامات در پیوند به حفاظت و حمایت از حقوق بشر بهصورت مداوم و خطرناک در حال فرسایش است و زنان و دختران بار سنگین آن را متحمل میشوند.
اعلامیهی جهانی حقوق بشر بهتاریخ ۱۰ دسامبر ۱۹۴۸ توسط مجمع سازمان ملل متحد تصویب شد.
