آشک و منتو؛ چاشنی تاب‌آوری زنان در برابر محدودیت‌های طالبان

پس از تغییر نظام سیاسی در کشور و منع کار زنان در اداره‌های دولتی و نهادهای خارجی، یک کارافرین زن در کابل، با راه‌اندازی یک مهمان‌خانه‌ی ویژه‌ی زنان بر ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های نفس‌گیر طالبان، غلبه کرده و زمینه‌ی کار را برای ۲۰ زن و دختر فراهم کرده است. 

خدیجه*، با سرمایه‌ی ابتدایی ۱۰ هزار افغانی، رستورانت «بولانی» مشهور به مهمان‌خانه‌ی «بی‌بی حاجی» را به هدف حمایت و کارافرینی دختران بازمانده از آموزش و زنانی که کارهای شان را از دست داده‌اند، در شهر کابل ایجاد کرده است.

این کارآفرین زن، پس از بازگشت دوباره‌ی طالبان به قدرت، تصمیم گرفته تا کارش را وسعت ببخشد و از زنان بیش‌تری حمایت کند. او در این مورد به خبرگزاری بانوان افغانستان، می‌گوید: «بسیاری از زنان مجبور شدند از شغل‌های خود کناره‌گیری کنند و در خانه بمانند. من احساس کردم که نباید تسلیم شوم. سرمایه‌ی خودم را افزایش دادم و به ۸۰ هزار رسید و زنان بیش‌تری را در کار جذب کردم».

سفارش از خانه؛ دور زدن محدودیت‌ها

خدیجه، راه‌اندازی این رستورانت را نه تنها به عنوان یک شغل؛ بلکه به‌عنوان نمادی از تاب‌آوری و نشان‌دادن توانایی‌های زنان افغانستانی در هر شرایطی می‌داند. او می‌گوید؛ با فراهم‌کردن این کار، می‌خواهد ثابت کند که حتا با‌وجود محدودیت‌ها، زنان می‌توانند فعالیت کنند. درآمدزایی داشته باشند. «امید و انرژی» را به جامعه بازگردانند.

طالبان، چالش‌های زیادی بر زنان و دختران وضع کرده‌اند، از جمله محدودیت‌های در مورد حضور زنان در اجتماع و کسب‌وکار، چالش‌های بر رفت‌وآمد در مکان‌های عمومی بدون داشتن محرم را اعمال کرده‌اند. 

اما این کارافرین زن، تلاش کرده است تا به سادگی محدودیت‌های طالبان را دور زده و خدمات آنلاین (پیک‌های تحویل غذا درب منزل) را فراهم کند. خدیجه در این مورد می‌گوید: «این روش خلاقانه‌ برای اداره‌ی رستورانت حیاتی بود. من محیطی را فراهم کردم که برای ادامه‌ی کارم بتوانم قوانین طالبان را رعایت کرده؛ اما هم‌چنین فضایی امن و پذیرای زنان و خانواده‌ها باشم».

زنان و دختران نیز در این مکان، تلاش دارند که از راه‌های مختلف حضورشان را در اجتماع حفظ کنند. آنان در این مهمان‌خانه، غذاهای محلی افغانستانی، مانند «بولانی، آشک، سمبوسه و منتو» می‌پزند.

خدیجه، برای دوام‌ کار شان، از تبلیغات دست برداشته و حتا او و همکاران‌اش ساعت‌های کاری شان را طوری تنظیم کرده‌اند که زنان با چالش رفت‌و‌آمد مواجه نباشند. 

افغانستان پس از رویداد آگست ۲۰۲۱، در حال سازگاری با اقتصاد نیم‌بند و آسیب‌دیده‌ی پس از سقوط است. این کشور با کم‌رنگ بودن حضور زنان در عرصه‌ی تجارت و کارافرینی، بسته‌بودن دروازه‌های مکتب به‌روی دختران و فرمان‌های پی‌هم و محدودیت‌کننده بر زنان مبارزه می‌کند. 

مالک این مهمان‌خانه به خبرگزاری بانوان افغانستان می‌گوید؛ کاهش محدودیت‌های سخت‌گیرانه‌ای طالبان بر زنان و فراهم‌کردن فرصت‌های بیش‌تر برای مشارکت آنان در جامعه می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی این کشور کمک کند. 

خدیجه، دست‌رسی به حمایت‌های مالی و منابع آموزشی برای کارآفرینان زن را «بسیار مهم» دانسته و می‌گوید: «اگر زنان بتوانند بدون ترس و تهدید به کار خود ادامه دهند، نه تنها اقتصاد محلی تقویت می‌شود؛ بلکه روحیه و امید در جامعه نیز افزایش می‌یابد».

باورمندی زنان به “آیند‌ه‌ی بهتر”

این کارافرین زن در کنار ارایه‌ی خدمات و کارافرینی، تلاش می‌کند به سایر زنان در این مکان، روحیه‌ی «دوام» و «مبارزه» بدهد. او در این مورد می‌گوید: «همیشه به زنان دیگر می‌گویم که نگذارند شرایط کنونی آنان را از حرکت بازدارد. هر چقدر هم که محدودیت‌ها زیاد باشد، ما می‌توانیم راهی پیدا کنیم. من سعی می‌کنم با ایجاد فضایی امن در مهمان‌خانه‌ام، نشان دهم که حتا در شرایط سخت هم می‌توانیم تاب آوریم و به‌دنبال آرزوهای‌مان باشیم».

خدیجه باوجود چالش‌های فراوان در برابر کارشان؛ اما امیدوار است تا مهمان‌خانه‌ی وی نمادی از «امید» و «تاب‌آوری» در برابر دشواری‌ها باشد. 

این کارآفرین در روایتی از دشواری‌های سر راه کارکنان زن می‌گوید: «یک زن جوان که از کار برکنار شده بود. به محل کار من آمد و درخواست کار کرد. او گفت که نمی‌خواهد تسلیم شرایط شود. او خواست هر شکلی که شده، زندگی خود را بهتر کند. من او را استخدام کردم. امروز او یکی از بهترین کارکنان من است. دیدن انگیزه و شجاعت او به من یادآوری می‌کند که چرا این مکان را ایجاد کرده‌ام».

خدیجه، راه‌اندازی این مهمان‌خانه را نمادی از شجاعت زنان، تاب‌آوری در برابر محدودیت‌ها و حرکت رو به جلو می‌داند. او می‌گوید: «می‌خواهم کسب‌وکارهای محلی را تقویت کنم. به زنان جوان انگیزه بدهم تا به خودشان ایمان داشته باشند. آنان باید بدانند که همیشه راهی وجود دارد».

«داشتن بزرگ‌تر کاری، راه‌اندازی برنامه‌های آموزشی در زمینه‌ی آشپزی و مدیریت کسب‌و‌کار، فراهم‌کر‌دن زمینه‌ی کاری، فرصت‌های بیش‌تر، امن‌تر و حمایت همه جانبه» از جمله هدف‌های است که خدیجه برای ادامه‌ی کارش دارد.