مکتب مخفی در کابل: نمادی از اعتراض و آزادی خواهی  زنان

زنان و دختران پس از بیست‌ سال حضور و مشارکت در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی پس از حاکمیت مجدد طالبان دوباره به کنج خانه‌ها رانده شدند. طالبان، در نخستین اقدام دروازه‌های مکتب را به‌روی دختران بالاتر از صنف ششم مسدود کرده و سپس این محدودیت‌‎ها به بخش‌های مختلف گسترش یافت. زنان در کنج خانه‌های شان زانوی ماتم در آغوش نگرفته و برای یک مبارزه‌ی نابرابر با رژیم طالبان ایستادگی کردند. آنان تاکنون با شیوه‌های مختلف از دادخواهی در خیابان‌ها تا ایجاد مکتب‌های مخفی در خانه‌های شان  به این مبارزه‌ ادامه دادند اند.

تعدادی از زنانی که در دو دهه‌ی گذشته علم و آگاهی آموختن به محدودیت‌های طالبان تن نداده‌اند. برای دست‌یابی به حقوق شان به خیابان آمدند؛ ولی طالبان جاده‌ها را از آنان گرفت. تعدادی از این زنان به جرم حق‌خواهی به زندان‌ افگنده شدند؛ اما بازهم آنان قدعلم کرده و درفش آزادی خواهی شان را برافراشتند. درحومه‌ی شهر کابل تعداد از زنان زیر سایه‌ی بیرق سفید طالبان هم‌چنان در کنج خانه‌های شان به مبارزه برای دست‌یابی به حقوق اولیه‌ی شان ادامه داده‌اند. 

جنبش روزنه‌ی آزادی زنان، که یکی از گروه‌های اعتراضی زنان است؛ در این مدت به شیوه‌های مختلف به دادخواهی آزادی و برابری ادامه داده اند. در جدیدترین مورد تعداد از اعضای این جنبش در پایتخت برای دختران محروم از آموزش مکتب مخفی راه‌اندازی کرده اند. این معترضان باوجود تهدیدهای شدید امنیتی؛ اما با اراده می‌خواهند که از هر راه ممکن در برابر طالبان و فرمان‌های محدود کننده‌ی این گروه اعتراض کنند.

این مکتب مخفی علاوه بر این‌که سرپیچی از محدودیت‌های طالبان و نمادی از ایستادگی زنان است؛ روزنه‌ی برای آموزش دختران و هم‌چنان مکانی برای تجمع، فرار از کنج خانه و افسردگی و هم‌چنان مکانی را برای گفت‌وگو فراهم کرده است. دختران در این صنف‌های آموزشی علاوه بر آموختن، می‌توانند در مورد موضوع‌های مختلف با هم‌دیگر بحث و گفت‌وگو کنند.

دختران بالاتر از صنف ششم که بر اساس فرمان طالبان، سه سال را به جبر بیرون از صنف‌های آموزشی مانده‌اند؛ اکنون به امید یادگیری به این مکان پناه آروده اند. در این مکتب مخفی، مضمون‌های مکتب مثل ریاضی، کیمیا، هندسه، فزیک و بیولوژی آموزش داده می‌شود. 

این مکتب اکنون در مراحل ابتدایی است؛ ولی به گفته‌ی مسوولان آن، تلاش‌ها برای گسترش این مکتب‌ها جریان دارد. نها صخره، بنیان‌گذار جنبش روزنه‌ی آزادی زنان تصمیم دارد که در ولایت‎‌های دیگر چون لوگر و بدخشان نیز برای دخترانی که محروم از آموزش اند؛ مکتب‌های مخفی ایجاد کند. 

به گفته‌ی خانم صخره، این مکتب به هدف پیش‌رفت زنان و دخترانی که در سایه‌ی حاکمیت طالبان از همه‌ی حقوق شان محروم‌اند؛ ایجاد شده است. آنان تلاش دارند که با راه‌اندازی مکتب‌های مخفی زیر بیرق رژیم طالبان، زنان را از چاله‌ی بی‌سوادی نجات دهند. به باور این فعال حقوق زن، تنها زنان باسواد و آگاه می‌توانند فرزندان با سواد به جامعه تقدیم کنند تا آینده‌ی کشور هم‌چنان در تاریکی باقی نماند. 

مژگان، لینا و بنفشه سه آموزگاری‌ست که تصمیم گرفته، با تدریس در این مکتب سربسته و مخفی به شیوه‌ی دیگر محدودیت‌های طالبان را نقض کنند. این آموزگاران با تدریس، به دختران آگاهی می‌دهد و در برابر طالبان آزادی‌خواهی می‌کنند. 

مژگان یکی از آموزگاران این مکتب مخفی در کابل که با خبرگزاری بانوان افغانستان گفت‌وگو کرده است، می‌گوید با دو دختر دیگر در یکی از مکتب‌های مخفی در کابل مصروف تدریس دختران بازمانده از آموزش است. 

سرپیچی از فرمان‌های طالبان و نقض محدودیت‌های این گروه برای مژگان و همکارانش خالی از ترس و نگرانی نیست؛ اما اراده‌ی برای ایستادگی و آزادی‎‌‌خواهی آنان را وا داشته اند که باوجود آگاهی از پیامدهای کارشان هم‌چنان به فکر راه‌های مبارزه با طالبان باشند. آنان در ابتدا با اعتراض در مکان‎‌های سربسته در برابر طالبان اعتراض می‌کردند؛ اما اکنون این مسیر را به سمت آگاهی‌‌دهی سوق داده‌اند.

مژگان با اشاره به فرمان‌های مختلف طالبان که زنان را در کنج خانه‌های شان زندانی و مجبور به پذیرش محدودیت‌ها کرده؛ می‌افزاید که برای بلندبردن سطح‌آگاهی دختران باوجود ترس و تهدید، در این مکتب به دختران دیگر آموزش می‌دهد.

این آموزگار می‌گوید که همواره نگرانی ردیابی شدن توسط طالبان، برای او و سایر همکارانش وجود دارد؛ اما با آن‌هم می‌خواهند که برای آینده‌ی بهتر دختران و فراهم‌کردن زمینه‌های آموزشی به این کارشان ادامه دهند. مژگان می‌افزاید که آموزش ابتدایی‌ترین و حیاتی‌ترین حق شهروندی و انسانی هر فرد است. به باور وی همه به گونه‌ی یکسان از این حق برخوردار باشند؛ اما طالبان زنان و دختران را به دلیل جنسیت از حق محروم کرده است.

این برای نخستین بار نیست که زنان اقدام به ایجاد مکتب‌های مخفی کرده‌اند. پیش از این یک گروه اعتراضی دیگر موسوم به «جنبش زنان مقتدر افغانستان» گفته بودند که مکتب‌های مخفی را در ولایت‌های تخار و بلخ برای دختران محروم از آموزش ایجاد کرده‌اند.

طالبان پس از به دست گرفتن قدرت آموزش‌‌های بالاتر از صنف ششم را برای زنان و دختران منع کرد. در این مدت دختران و زنان بارها خواستار بازگشایی نهادهای آموزشی شده‌اند. هم‌چنان سازمان ملل و سایر سازمان‌های حقوق بشری نیز خواستار بازگشایی مکتب‌های دخترانه شده‌اند؛ اما طالبان تاکنون به هیچ یک از این خواست‌ها پاسخ نداده‌اند.

باوجودی که زنان و دختران از تمام حقوق شان محروم اند؛ اما طالبان مدعی‌ست که حقوق زنان را مطابق به «شریعت» تامین کرده‌اند. این گروه هم‌چنان آموزش دختران را جز از مسایل داخلی افغانستان عنوان کرده و بارها در واکنش به خواست‌های جهانی مبنی بر رعایت حقوق زنان گفته‌اند که به هیچ کشور و یا نهادی اجازه نمی‌دهد که به مسایل داخلی افغانستان دخالت کند.