روزگار زنان در کارخانه‌ها‌ی تولیدی نخ؛ کار زیاد و دست‌مزد ناچیز

در کوچه‌های خاکی غرب کابل، گروهی از زنان در یک حویلی کاه‌گِلی، با دست‌های هنرمند و دل‌های پر از امید، پشم‌های حیوانات را به نخ‌های باریک تبدیل می‌کنند. این زنان نان‌آور خانواده یا هم بازوی کمک به مردان هستند. آنان می‌گویند که محدودیت‌های روزافزون طالبان، زندگی همه‌ی آنان را تحت تأثیر قرار داده و فصل تاریکی را در زندگی شان رقم زده‌است.

زیبا، کارمند کارگاه “نخ‌ریسی” که تنها نان‌آور خانواده‌ی نه نفری و باشنده‌ی ولایت بامیان است، به خبرگزاری بانوان افغانستان می‌گوید که مدت یک ماه می‌شود در این کارگاه مصروف کار است؛ اما تا هنوز هیچ درآمدی نداشته‌است. “قبلا در خانه قالین می‌بافتم، ولی کم‌کم چشم‌هایم ضعیف شد. حالا به نخ‌ریسی روی آوردم که تا هنوز هیچ خیری هم ندیدم”.

او که مدت پانزده سال می‌شود به‌خاطر بهتر شدن زندگی‌اش از بامیان به کابل آمده‌‌است، می‌افزاید که روزانه به‌مقدار نیم‌کیلو پشم می‌ریسد و اکنون در وضعیت “دشوار” اقتصادی به‌سر می‌برد. “شوهرم کار نمی‌کند. تنها نان‌آور خانواده‌ی خود هستم که متأسفانه درآمد من، حتا برای نان خشک هم کافی نیست”.

زیبا که از ساعت پنج صبح به این کارگاه می‌آید، از وضعیت “بد” اقتصادی زنان افغانستانی ابراز نگرانی کرده و از به موقع نه‌رسیدن معاش خود شکایت دارد. “روزانه سی یا چهل افغانی دست‌مزد من می‌شود. مسؤول این کارگاه در پانزدهم ماه معاش ما را پرداخت می‌کند که مجبور هستیم تا آن زمان با نان و پول قرض روزگار را سپری کنیم”.

این زنان که با نخ‌ریسی زمینه‌ی تولید قالین، گلیم و برخی از صنایع‌دستی دیگر را فراهم می‌کنند، محدودیت‌های کاری و کم‌بود امکانات را چالش‌های فرا راه خود عنوان می‌کنند.

عاقله، یکی دیگر از کارمند‌های کارگاه نخ‌ریسی ،مدت دو ماه می‌شود که مصروف این کار است. او با کم‌بود امکانات مواجه است و می‌افزاید که به‌دلیل نبود دستگاه‌های نخ‌ریسی و سروکار داشتن با گرد‌و‌غبار پشم حیوانات به بیماری‌های مختلف دچار شده‌است.

وی می‌گوید: “امکانات نیست. بار‌ها صورتم چِرک گرفت و توسط پزشک‌ها شست‌وشو دادم. به‌خاطر بیماری‌های که دارم نباید در بین گردوخاک باشم؛ ولی خوب چی کنم؟ نیاز‌های زندگی را باید فراهم کرد”.

او هم‌چنان از محدودیت‌های روزافزون طالبان، بالای زنان ابراز نگرانی کرده و گفته‌است که این محدودیت‌ها عامل اصلی فقر در افغانستان است. “گاهی دست‌هایم از حرکت می‌ماند. توان کار کردن را ندارم. اگر زمینه‌های کاری بیش‌تر برای زنان ایجاد شود، بدون شک که با داشتن یک کار بهتر وضعیت صحی و اقتصادی خود را بهبود خواهم بخشید”.

در همین حال شمار دیگری از زنان در این کارگاه در بدل هر ‌کیلو پشم حیوانات که به نخ تبدیل می‌کنند، ۱۰۰ افغانی دست‌مزد می‌گیرند که بنابر نبود کار، آن را غنیمت بس بزرگی در زندگی خود می‌دانند.

زهرا، زن دیگری که او نیز از ولایت بامیان، برای کار کردن در این‌ کارگاه آمده‌ ،بیان می‌کند که دست‌مزد آن شاید آرزوی خیلی از زنان کشور اش باشد که اکنون در خانه بی‌کار استند. “ساعت پنج صبح میایم تا ساعت شش شام این‌جا کار می‌کنم. در یک روز فقط می‌‌توانم نیم‌کیلو نخ بریسم. وقتی هیچ درآمدی نیست، بدون شک که همین ۵۰ افغانی هم غنیمت است”.

زهرا در راه فراگرفتن نخ‌ریسی، کمک و هم‌کاری مادر اش را با خود داشته‌ و مدت سه هفته می‌شود که مصروف این کار است. او از طالبان می‌خواهد که هرچه زودتر ممنوعیت‌های کاری را از سر راه زنان بردارند. “زنان نیز حق کار دارند. باوجودی که دست‌درد و کمردرد هستم، بازم مجبورم در این‌جا کار کنم. زمانی‌که شغل‌های بهتری باشد، ما زنان با سهولت کار خواهیم کرد”.

با این حال صادق نظری، مسؤول این کارگاه “نخ‌‌ریسی” ‌می‌گوید که این کارگاه را مدت سه ماه می‌شود برای زنان کم‌درآمد و سرپرست خانواده‌ها  ایجاد کرده‌؛ اما تاکنون مقام‌های طالبان هیچ توجه‌ی به وضعیت آنان نکرده‌اند. “از این‌‌کار خود راضی نیستم، چون هیچ‌ فایده‌ی برایم ندارد. این کار فقط برای مردم است، تا بتواند حداقل نیاز کوچک خود را از طریق این شغل برطرف کنند. خودم هیچ درآمدی از این کارخانه تا هنوز نداشتم”.

آقای نظری افزوده که در حکومت پیشین درآمد خوبی داشته؛ اما با روی کار آمدن طالبان، اکنون او نیز در وضعیت بد اقتصادی به‌سر می‌برد. “هزار و پنج‌صد افغانی، کرایه‌ی این کارگاه را پرداخت می‌کنم. در جمهوریت خوب بود، درآمد زیادی داشتم. حالا از هیچ طریقی نمی‌توانم نیاز‌های زندگی خود و خانواده‌‌ام را فراهم کنم”.

کارمندان این کارگاه از طالبان می‌خواهند که محدودیت‌های وضع شده بالای زنان و دختران را لغو کند، تا آنان نیز مانند زنان سایر کشور‌ها بتوانند به شکوفایی برسند.