از تلاش ناکام جهان تا ستیز طالبان با آموزش دختران

در نزدیک به سه سال گذشته، جامعه‌ی جهانی و مردم افغانستان، بارها از طالبان خواسته‌اند که با رعایت حقوق بشری، زمینه‌ی آموزش و کار را برای زنان و دختران فراهم کند. طالبان، که اکنون حاکمیت را در دست دارد، با گذشت هر روز فضاهای عمومی را بر زنان تنگ‌تر می‌کنند. شماری از نمایندگان و بزرگان اتحادیه افغانستانی‌های مقیم آلمان، بریتانیا، بلجیم، سویدن، اتریش، ترکیه، ناروی و امارات متحده عربی که به کابل آمده است، در دیداری با مولوی عبدالکبیر، معاون سیاسی نخست‌وزیر طالبان، خواستار بازگشت دختران به نهادهای آموزشی و کار شده‌اند. از سوی دیگر شماری از زنان و دختران که در حاکمیت طالبان از همه‌ی حقوق شان محروم اند، بر این باور استند که طالبان هیچ‌گاه به دختران اجازه‌ی آموزش و کار را نخواهد داد. آنان می‌گویند که طالبان هیچ‌گاه نمی‌خواهد که دختران افغانستانی پیش‌رفت کند. 

با گذشت بیش از دو سال محرومیت از آموزش، اکنون زنان و دختران از انتظار برای بازگشایی نهادهای آموزشی ناامید شده‌اند. برخی از دانش‌آموزان و دانش‌جویان می‌گویند که طالبان خلاف وعده‌های ابتدایی شان، نه تنها که به آنان اجازه‌ی آموزش را نداده‌اند؛ بلکه با گذشت هر روز آنان محدودتر نیز کرده است. 

فرشته، دانش‌آموز صنف دوازدهم است. او، پس از دو سال چشم‌انتظاری برای برگشت به مکتب، اکنون با آغاز سال جدید آموزشی در ولایت‌های سردسیر، آخرین امیداش را نیز بر بازگشایی مکتب‌ها از دست داده است. او که اکنون از ادامه‌ی آموزش‌هایش در افغانستان ناامید شده، بر این باور رسیده که طالبان با پیش‌رفت و ترقی دختران و زنان در افغانستان مشکل دارند. به همین خاطر آنان را از آموزش و کار محروم کرده است. «من فکر می‌کنم نخواهد طالبا دروازه‌های مکتب را به‌روی دخترا باز کند. چون آنها نمی‌خواهند که دخترای افغانستان پیشرفت کند. هیچ امید بری ما نمانده. چون هیچ‌وقت دخترا ره به مکتب اجازه نمی‌دهه».

فرشته که پیش از حاکمیت طالبان رویاها و هدف‌های بلندی در سر داشت و می‌خواست با پیلود شدن بر فراز آسمان افغانستان پرواز کند؛ اکنون از سوی طالبان به جبر خانه‌نیشن شده است. او، با ابراز نگرانی می‌گوید که با ادامه‌ی حاکمیت طالبان در افغانستان زنان و دختران بی‌سواد باقی خواهد ماند و بار دیگر نسلی قربانی سیاست‌های طالبان خواهد شد. «نگران استیم تا وقتی‌که طالبا د افغانستان باشه ما نمی‌توانیم به هدف‌مان برسیم. تمام دخترا افغانستان خواهد بی‌سواد ماند».

این دانش‌آموز هم‌چنان می‌افزاید که دختران همانند مردان حق برخورداری از نظام آموزشی و خدمات اجتماعی را دارند. 

از سوی دیگر، برخی از دانش‌جویان دختر، اما تنها بازشدن مکتب‌ها و دانش‌گاه را ضروری نمی‌دانند. آنان می‌گویند که پس بازگشت دختران به آموزش مهم است که از نظام آموزشی عصری برخوردار شوند. آنان با اشاره به سیاست طالبان مبنی بر مدرسه‌سازی تاکید دارند که دختران باید مطابق به سیستم آموزشی گذشته به درس‌های شان ادامه دهند.

ارغوان –نام مستعار-، دانش‌جوی ارتباطات و ژورنالیزم دانش‌گاه کابل می‌گوید که جامعه‌ی جهانی باید علاوه بر تاکید بر بازگشایی نهادهای آموزشی باید از نظام آموزشی که در حاکمیت طالبان تطبیق می‌شود نیز اطمینان حاصل کند.

وی، هم‌چنان بر این باور است که در بیش از دو سال گذشته و ادامه‌ی ممنوعیت آموزش دختران، جامعه‌ی جهانی در این زمینه اقدام جدی نکرده است. ارغوان تاکید دارد که جهان حتا به‌گونه‌ی هماهنگ و گروهی در این زمینه اقدام عملی نکرده است.

باوجود این انتقادها و ادامه‎ی وضعیت کنونی در افغانستان، ارغوان تاکید دارد که طالبان می‌خواهد آموزش‌های مدرسه‌ای را جای‌گزین آموزش‌های عصری کند. وی می‌گوید که تنها بازگشایی مکتب‌ها مساله‌ی افغانستان نیست؛ بلکه به ماهیت نظام آموزشی در مکتب‌های زیر حاکمیت طالبان نیز توجه‌ی جدی صورت گیرد.

این نگرانی‌ها در حالی از سوی دانش‌جویان مطرح می‌شود که طالبان، پس از حاکمیت مجددشان بر افغانستان به‌گونه‌ی بی‌رویه، رو به مدرسه‌سازی آورده است. 

در تازه‌ترین مورد، وزارت معارف طالبان اعلام کرد که دو مدرسه‌ی دینی در هرات افتتاح شده است. به گزارش وزارت معارف زیر کنترول طالبان، مولوی حبیب‌الله آغا، سرپرست این وزارت، در روز (شنبه، 13 اپریل سال جاری) به هرات سفر کرده و در آن‌جا دو مدرسه‌ی دینی را افتتاح کرده است. ارزش این دو مدرسه بیش از ۱۰ میلیون و ۷۰۰ هزار افغانی است.

پیش از این نیز مدرسه‌سازی و جای‌گزین مکتب با مدرسه واکنش برانگیز شده بود. روزا اوتونبایوا، نماینده‌ی دبیرکل سازمان ملل متحد برای افغانستان و رییس یوناما، در سال گذشته‌ی میلادی در سخنرانی خود در جلسه شورای امنیت گفت که «شواهد زیادی» به دست این نهاد رسیده که دختران «بیش‌تر و بیش‌تر» و «در هر سنی»، می‌توانند در مدرسه‌های مذهبی طالبان تحصیل کنند.

هیدر بار، مدیر بخش زنان سازمان دیده‌بان حقوق بشر، در این مورد گفته است که اقدام طالبان برای«جای‌گزینی» مدرسه‌های مذهبی دخترانه و پسرانه به‌جای مکتب‌های معمول «کاملا غیرقابل قبول» است.

شماری از فعالان حقوق زن می‌گویند که طالبان در بیش از دو و نیم سال حاکمیت شان به جهان و مردم افغانستان ثابت کرده‌اند که تغییرپذیر نیستند. 

مریم معروف آروین، فعال حقوق زن با سپاس‌گزاری از تلاش‌های جامعه‌ی جهانی در زمینه آموزش و حقوق زنان و دختران؛ اما تاکید می‌کنند که این تلاش‌ها کافی نیست. وی، تاکید می‌کنند که جامعه‌ی جهانی و کشورهای ابرقدرت باید با استفاده از فشارهای صادقانه و حداکثری طالبان را وادار به رعایت حقوق زنان و دختران کند.

ارگ، زیر کنترول طالبان با نشر خبرنامه‌ای در برگه‌ای اکس از دیدار نمایندگان و بزرگان اتحادیه‌ی افغانستانی‌های مقیم آلمان، برېتانیا، بلجیم، سویدن، اتریش، ترکیه، ناروی و امارات متحده عربی با مولوی عبدالکبیر، معاون سیاسی رییس وزیران طالبان خبر داده است. 

بر اساس خبرنامه‌ی ارگ، آنان در این دیدار از طالبان خواسته‌اند که زمنیه‌ی گشایش دروازه‌های آموزش را برای دختران و زنان فراهم کرده و هم‌چنان برای آنان اجازه‌ی کار را نیز بدهند. ایجاد دولت دایمی، ختم کار کابینه‌ای سرپرست در افغانستان از دیگر خواست‌های آنان گفته شده است.

پیش از این نیز بارها جامعه‌ی جهانی، سازمان‌های بین‌المللی و زنان و دختران خواستار بازگشایی نهادهای آموزشی برای دختران شده است. خواستی که در این مدت از سوی طالبان نادیده گرفته شده است. طالبان علاوه بر چشم‌پوشی از خواست‌های جامعه‌ی جهانی و مردم افغانستان مدعی اند که حقوق زنان و دختران را مطابق به شریعت اسلامی تامین کرده است. از طرفی هم سخن‌گویان طالبان هرازگاهی در پاسخ به خواست‌های جهانی، آموزش دختران را جز از مسایل داخلی افغانستان عنوان کرده و از جامعه‌ی جهانی خواسته که به مسایل داخلی افغانستان مداخله نکنند.